Do podziemi katedry wawelskiej wróciło pięć sarkofagów, które w tym roku przechodziły konserwację. - Zabiegi polegały na odczyszczeniu, wyprostowaniu, zlutowaniu, wprowadzeniu nowych konstrukcji, uczytelnieniu rytów, naprawie reliefów i odlewów - wymienia konserwator Tomasz Trzos. Jeśli chodzi o warstwę złoceń i polichromii, w zależności od stanu zachowania była oczyszczana i uzupełniana lub rekonstruowana na podstawie zachowanej dokumentacji z XIX w. i wyników badań laboratoryjnych.
Agnieszka i Tomasz Trzosowie w swojej pracowni w Tychach zajmowali się w tym roku metalowymi sarkofagami: królowej Barbary Zapolyi (zmarłej w 1515 r. pierwszej żony Zygmunta Starego), królowej Anny Habsburżanki (zm. 1598, pierwsza żona Zygmunta III Wazy) oraz królewny Anny Marii Wazy i królewicza Aleksandra Karola Wazy - dzieci Zygmunta III Wazy.
Z kolei konserwator dr Ignacy Jakubczyk zajął się odnową niedużego sarkofagu króla Stanisława Leszczyńskiego z tej samej krypty, wymagającego pilnych prac. Tutaj zostały usunięte produkty korozji, metal został zabezpieczony, a ponadto ten sarkofag odzyskał utracone wcześniej elementy dekoracyjne m.in. koronę na wieku oraz girlandy. - Stanisław Leszczyński jest pochowany we Francji, zmarł jako książę Lotaryngii i Baru w 1766 roku. W 1814 roku patriota gen. Sokolnicki czynił starania o to, żeby jakieś relikwie, część szczątków króla sprowadzić do Polski, miał ideę, żeby trafiły na Wawel - przypominał dr Jakubczyk. Uznaje się, że fragment szczęki i palca, które są w sarkofagu, to szczątki króla Leszczyńskiego.
W przypadku sarkofagu królewicza Aleksandra Karola Wazy konieczne było stworzenie ze stali nierdzewnej specjalnej mechanicznej konstrukcji. Jest ona monolityczna, nierozbieralna, zlutowana w całość, przykryta niezdejmowalnym wysklepionym, wiekiem.
- W związku z tym światło wejścia do sarkofagu jest mniejsze niż wysokość sarkofagu - mówi Tomasz Trzos. - Dlatego konieczne było wykonanie mechanizmu, który będzie podpierał to wieko, jednocześnie przy uwzględnieniu, że w środku mają się znaleźć z powrotem szczątki królewicza (więc nie mogły tu być zastosowane listwy albo zastrzały). Została więc zbudowana konstrukcja, która jest jednocześnie nową trumną dla królewicza i stanowi mechanizm, podpierający wieko - po rozkręceniu korbką - dzięki czemu sarkofag nie rozpada się na części pod wpływem sił grawitacyjnych i własnego ciężaru. - Jest to pierwsza trumna na korbkę w dziejach ludzkości - podsumował żartobliwie konserwator.
Cztery cynowe sarkofagi były w Tychach czyszczone metodami chemicznymi, a wnętrze sarkofagu Aleksandra Karola Wazy (które było pokryte grubą warstwą tlenków) częściowo także z pomocą lasera.
Konserwatorzy uratowali ryty na sarkofagu królewicza (wykonywane - jak się okazało - za pomocą podgrzewanego na ogniu radełka). - To był ostatni moment. Korozja niszczyła ryty i gdybyśmy jej teraz nie usunęli i na tym etapie delikatnie nie wzmocnili tych rytów, to za jakiś czas przestałyby istnieć, nie byłoby nic widać na wieku - podkreśla Agnieszka Trzos.
Gdy sarkofagi były w rękach konserwatorów, w samej krypcie, z której zostały wywiezione, też toczyły się prace. To tutaj w latach 80. archeolodzy dotarli do najstarszych warstw katedralnych, czyli przedromańskiej katedry z czasów Bolesława Chrobrego, a także późniejszej świątyni romańskiej.
Te fragmenty murów katedr można teraz zobaczyć w wyremontowanej krypcie - powierzchnie jej ścian zostały pozbawione tynku i odkryte wątki są lepiej widoczne. Archeolodzy znaleźli też teraz kolejne fragmenty fundamentu prezbiterium obecnego, gotyckiego kościoła z ok. 1320 roku. Odkryto także romańskie płytki posadzkowe z katedry, które zostały użyte wtórnie jako budulec w XVII wieku, kiedy krypta powstawała. - Pochodzą z czasu kanonizacji św. Stanisława - mówi archeolog dr Janusz Firlet.
Społeczny Komitet Odnowy Zabytków Krakowa w ramach jednego z 11 swoich tzw. projektów kluczowych dofinansowuje na Wawelu w latach 2017-19 konserwację 19 sarkofagów polskich królów i członków ich rodzin oraz Adama Mickiewicza, Juliusza Słowackiego i Józefa Piłsudskiego. Parafia wawelska w tym roku i dwóch kolejnych latach otrzyma łącznie ok. 3,12 mln zł na ten cel z Narodowego Funduszu Rewaloryzacji Zabytków Krakowa (pieniądze z niego rozdziela SKOZK).
Na przyszły rok zapowiadana jest konserwacja m.in. krypty oraz sarkofagu marszałka Józefa Piłsudskiego oraz sarkofagu Augusta II Mocnego.
Konto Amazon zagrożone? Pismak przeciwko oszustom
Dołącz do nas na Facebooku!
Publikujemy najciekawsze artykuły, wydarzenia i konkursy. Jesteśmy tam gdzie nasi czytelnicy!
Kontakt z redakcją
Byłeś świadkiem ważnego zdarzenia? Widziałeś coś interesującego? Zrobiłeś ciekawe zdjęcie lub wideo?