Obchody 600. rocznicy bitwy pod Grunwaldem

- Wystawa, zorganizowana w 600. rocznicę zwycięstwa wojsk polsko-litewskich nad Zakonem Krzyżackim 15 lipca 1410 roku, ukazuje niezwykle istotną dla narodu polskiego tradycję świętowania zwycięstwa pod Grunwaldem i jego kolejnych rocznic - mówił Jerzy Petrus, wicedyrektor Zamku Królewskiego na Wawelu. - To tutaj, w katedrze krakowskiej zawisły chorągwie zdobyte na Zakonie Najświętszej Marii Panny Domu Niemieckiego.

Z wawelskiego wzgórza, każdego roku, 15 lipca, w święto Rozesłania Apostołów, na pamiątkę wielkiego zwycięstwa wyruszała procesja do kościoła św. Jadwigi na Stradomiu. Na Wawelu, w marmurowym sarkofagu spoczywają doczesne szczątki króla Władysława Jagiełły.

- Jesteśmy w symbolicznym miejscu, z którego wyruszyły wojska Jagiełły, by odnieść wielkie zwycięstwo. Dzisiaj spotykają się tu przedstawiciele narodów, na które poprzednie pokolenia nałożyły obowiązek współpracy - mówił prezydent Jacek Majchrowski, witając gości.

Prezydent elekt Bronisław Komorowski odwoływał się do dawnej świetności miasta i jego znaczenia w czasie panowania dynastii Jagiellonów: - Serce niejednego Litwina zadrży tu ze wzruszenia, kiedy natrafi na ślady wielkich przedstawicieli swego narodu. Podobnie czuje się niejeden Polak w Wilnie. Spotykamy się pod pomnikiem, na którym przedstawiono Jagiełłę, wielkiego Polaka i Litwina. Pamiętamy o wspólnej przeszłości, także o trudnych momentach w historii naszych narodów, ale też myślimy o teraźniejszości w ramach Unii Europejskiej i snujemy wspólne plany na przyszłość. Zwycięstwo pod Grunwaldem umocniło sojusz polsko-litewski, który w kolejnym stuleciu został udokumentowany Unią Lubelską. Doświadczenie tamtych lat pokazuje, że już w XVI wieku można było stworzyć sojusz, który zrealizuje marzenia o świecie przekraczającym bariery kulturowe. To marzenie spełnia się dzisiaj w ramach Unii Europejskiej.

Głos zabrała też prezydent Litwy, Dalia Grybauskaite: - Zwycięstwo pod Grunwaldem to był sukces ważny dla obu narodów. Stając razem, zwyciężyliśmy. Kiedy nasze dwa wielkie narody, zjednoczone jak nigdy dotąd, przystąpiły do bitwy pod Grunwaldem, ich więź skonsolidowała również narody sąsiednie. A i teraz nasze narody mają wszelkie przesłanki ku temu, by razem działać, dążyć i zwyciężyć. Przez wieki łączyły nasze narody podobne losy, wspólne ideały, dążenia, najwybitniejsze osobistości mamy również wspólne: to Jagiełło i Witold, Jadwiga i Barbara, to Adam Mickiewicz i Czesław Miłosz oraz wielu innych. Powinniśmy dalej trwać w jedności, bo w ten sposób nadal będziemy niepokonani w pokojowej walce o lepszą przyszłość. Niech Bóg błogosławi obu naszym narodom.

Skarbem wystawy są, zrekonstruowane przez wawelskich konserwatorów, chorągwie krzyżackie (56), wiszące niegdyś przy ołtarzu św. Stanisława, patrona Królestwa, oraz wszystkie zachowane trofea, zdobyte podczas wojny z Krzyżakami i rozdane przez króla kościołom w całej Polsce (Kraków, Gniezno, Sandomierz, Poznań, Nowy Sącz). Warta zobaczenia jest również diorama "Bitwa pod Grunwaldem", namalowana przez Tadeusza Popiela i Zygmunta Rozwadowskiego, która po 100 latach powróciła do Krakowa (pierwotnie wystawiona była w specjalnym pawilonie z okazji 500. rocznicy zwycięstwa grunwaldzkiego). Jedna z sal wystawowych w całości poświęcona jest tradycji grunwaldzkiej w okresie nowożytnym oraz w XIX stuleciu. Zobaczymy gipsowy odlew sarkofagu Władysława Jagiełły z katedry krakowskiej i renesansowego baldachimu z rekonstrukcją niezachowanych napisów na fryzie.

Szczegółowy opis wystawy:

Sala I
Wystawę otwiera fotograficzna panorama pól grunwaldzkich oraz widoki pomnika upamiętniającego zwycięstwo, ruin kaplicy wzniesionej przez Krzyżaków, głazów pamiątkowych (w miejscu śmierci Ulryka von Jungingena oraz tzw. kamień Jagiełły) i tablic komemoracyjnych. 

Sala II
Prezentacji oryginału dzieła Jana Długosza "Banderia Prutenorum" towarzyszy pokaz kopii tego rękopisu oraz jego edycje drukowane. Tutaj też znajduje się dokumentacja kolejnych rekonstrukcji chorągwi krzyżackich, przeprowadzanych w latach 1900-2009.

Sala III
W renesansowym wykuszu prezentowany jest tryptyk z Pławna, z ok. 1512 roku  (Warszawa, Muzeum Narodowe), przypominający rolę przypisywaną św. Stanisławowi w zwycięstwie nad Krzyżakami. Obok umieszczono tekst Bogurodzicy - hymnu śpiewanego przez rycerstwo polskie pod Grunwaldem. Pod stropem rekonstrukcje chorągwi krzyżackich, m.in. chorągiew biskupstwa pomezańskiego, przysłana z wiadomością o zwycięstwie do Krakowa. Figura Matki Boskiej, patronki Krzyżaków, nawiązuje do ideowych podstaw Zakonu. Środek sali zajmują trofea zdobyte podczas działań wojennych prowadzonych przeciw Zakonowi. Znaczący jest także wizerunek św. Brygidy, która w słynnych objawieniach przepowiedziała klęskę Krzyżaków. Dopełnienie stanowią rękopisy z epoki bądź późniejsze odpisy, zawierające relacje o bitwie, a także dyplom tzw. pierwszego pokoju  toruńskiego z 1 lutego 1411 roku.

Sala IV
Zgromadzone w tym miejscu eksponaty obrazują tradycję grunwaldzką w czasach nowożytnych oraz w XIX stuleciu - tu znajduje się m.in. gipsowy odlew sarkofagu Władysława Jagiełły i renesansowego baldachimu z rekonstrukcją niezachowanych napisów, które w roku 1524 Zygmunt I kazał umieścić na kracie otaczającej grób jego dziada w katedrze krakowskiej. Obok powiększenie drzeworytu z wizerunkiem króla Władysława Jagiełły, trzymającego złamane chorągwie krzyżackie oraz przedstawienie chrztu Litwy. Pokazowi towarzyszą kolejne rekonstrukcje chorągwi krzyżackich. Pozostałe eksponaty ilustrują kultywowanie tradycji grunwaldzkiej w Krakowie aż do rozbiorów Rzeczypospolitej. Są tu też zachowane nieliczne nowożytne przedstawienia bitwy grunwaldzkiej, a obok, w wydzielonej części sali, obrazy o tej tematyce z okresu zaborów.

Sala V
Sugestywną malarską wizją zwycięstwa nad Krzyżakami jest obraz - diorama "Bitwa pod Grunwaldem", namalowany przez Tadeusza Popiela i Zygmunta Rozwadowskiego na krakowskie obchody 500-lecia zwycięstwa. Pozostałe eksponaty przypominają o uroczystościach zorganizowanych w Krakowie w roku 1910. Wyjątkowym eksponatem jest paryski model pomnika Grunwaldzkiego, autorstwa Antoniego Wiwulskiego (fundacji Ignacego Jana Paderewskiego), który w tym roku został odsłonięty w Krakowie, oraz głowa Witolda - fragment oryginalnego monumentu zburzonego przez Niemców w czasie II wojny światowej. Symbolicznym zakończeniem wystawy jest dzieło Jana Matejki "Hołd pruski".

Wystawa czynna będzie do 30 września 2010.

Zobacz też:

• Zapomniana "Bitwa pod Grunwaldem" na Wawelu
• Wawel: musica festiva w rocznicę Grunwaldu
• Z Wawelu pod Grunwald - na 600-lecie bitwy
• Bitwę pod Grunwaldem mają w małym palcu
• Nowy skarb Wawelu
• Rocznica 600-lecia bitwy od Grunwaldem: "Praojcom na chwałę - braciom na otuchę"