Wybory prezydenckie - po co wybieramy prezydenta?

Wybory prezydenckie 2010 - informator MMKrakow.pl

Polska jest tak zwaną demokracją parlamentarno-gabinetową. Oznacza to, że władzę sprawuje parlament i wybrany z jego większości rząd. W ustroju takim trójpodział władzy jest dosyć płynny - na przykład rząd i prezydent ma inicjatywę ustawodawczą, parlament może odwoływać ministrów, prezydent rozwiązać parlament i powoływać sędziów, a specjalny sąd (Trybunał Konstytucyjny) obalać ustawy parlamentu.

Przeciwieństwem tego systemu jest system prezydencki, gdzie wybierana w wyborach powszechnych głowa państwa mianuje rząd i staje na jego czele, niezależnie od woli parlamentu. Tu trójpodział władzy jest dużo bardziej wyraźny.

W krajach o ustroju podobnym do Polski głowa państwa zwykle nie ma dużo uprawnień. Zazwyczaj nie jest wybierana powszechnie - przykładowo w Czechach i Niemczech prezydenta wybiera parlament, a w monarchiach, jak Wielka Brytania, Hiszpania czy Szwecja, głowa państwa jest po prostu dziedziczna.

W Polsce zdecydowano się wzmocnić rolę głowy państwa dużo bardziej, niż w innych państwach demokracji parlamentarno-gabinetowej. Przede wszystkim prezydent jest wybierany w wyborach powszechnych, dzięki czemu ma silny mandat do pełnienia swojej funkcji. Warto też zwrócić uwagę, że wybory prezydenckie, dlatego że głosujemy na konkretne osoby, cieszą się w Polsce dużo większym zainteresowaniem, niż parlamentarne, chociaż to w tych drugich rzeczywiście decydujemy, kto będzie rządził krajem.

Poza wyborami powszechnymi, konstytucja wyposażyła prezydenta w kilka silnych instrumentów, dzięki którym może aktywnie brać udział w rządzeniu. Między innymi ma inicjatywę ustawodawczą, czyli może zgłaszać własne projekty ustaw. Jego podpis konieczny jest też do wejścia uchwalonej ustawy w życie. Jeśli odmówi podpisu, do odrzucenia jego weta potrzebnych jest aż 2/3 głosów w sejmie, a taką większość w polskich warunkach zwykle ciężko jest uzbierać.

Prezydent może również zwołać posiedzenie rządu pod swoim przewodnictwem (tak zwana Rada Gabinetowa). Wiele zapisów polskiej konstytucji pozwala na szeroką interpretację uprawnień prezydenta. Na przykład w jakim stopniu fakt, że jest najwyższym przedstawicielem Polski na arenie międzynarodowej, pozwala mu uczestniczyć w polityce zagranicznej, albo fakt, że jest zwierzchnikiem sił zbrojnych, uczestniczyć w polityce obronnej?