W Krakowie powstaje skansen. Trafią do niego stare drewniane domy, kościół i karczma

FLESZ - Kto przynosi świąteczne prezenty?

- Obecnie mamy zweryfikowanych 35 obiektów głównie z terenu Krakowa. Prześlemy dziś do Urzędu Miasta Krakowa listę rankingową, aby wszystkie te propozycja poddać pod głosowanie powołanej przez prezydenta Jacka Majchrowskiego rady konsultacyjnej. Następnie wybierzemy pierwszych sześć, dla których sporządzimy wstępną dokumentację konserwatorską odpowiadającą na pytanie, czy wybrane obiekty z pewnością warto przenosić do skansenu – powiedział wczoraj Artur Paszko, prezes spółki Kraków Nowa Huta Przyszłości, która pracuje nad inwestycjami o potencjale turystycznym w tej części miasta.

Budynki zgromadzone w skansenie muszą spełniać kilka kryteriów, do których należą m.in. wartość architektoniczna, wiek, wartość historyczna oraz ich zróżnicowanie.

- Są to obiekty z terenu całego miasta. Udało nam się dotrzeć do ich właścicieli, a ci wyrazili zgodę na podjęcie przez nas takich działań – zapewnia Artur Paszko.

Skansen ma zaistnieć w ramach Parku Edukacyjnego „Branice”. Jak podkreśla Radna Miasta Małgorzata Jantos, obok ochrony tradycyjnego budownictwa drewnianego celem projektu ma być także stworzenie miejsca atrakcyjnego dydaktycznie.

- Skansen to ostatnia szansa na obcowanie z zabytkową architekturą drewnianą podkrakowskiej wsi, poznania jej krajobrazu i klimatu, naszego dziedzictwa – zwraca uwagę Małgorzata Jantos. - Dbamy o stare kamienice, ale nie dbamy o domy, które kiedyś znajdowały się na terenie miejscowości otaczających Kraków, włączonych później w jego granice, na terenie których zaczęły wyrastać nowe osiedla. Wiele chałup z tego czasu znika na naszych oczach, mnóstwo już zniknęło. To już nawet nie jest ostatni dzwonek – mówi. – Właściwie jest już po dzwonku.

Małgorzata Jantos podjęła inicjatywę stworzenia skansenu w 2016 roku. Wówczas razem z pasjonatem historii Krakowa Leszkiem Grabowskim oraz grupą entuzjastów zjeździli Kraków w poszukiwaniu budynków szczególnie zasługujących na zachowanie. Efektem tego była lista obiektów nadających się do przeniesienia na teren skansenu oraz przekonanie do projektu także urzędu miasta.

Dziś wiadomo już, że skansen będzie sercem Parku Edukacyjnego „Branice”, który powstanie na terenach projektu strategicznego „Kraków - Nowa Huta Przyszłości”. Na granicy Przylasku Rusieckiego i Branic, a łącznie na obszarze 5,5 ha postawionych zostanie 11 zabytkowych budynków z Krakowa i okolic, w tym karczma i kościół. Projekt ma na celu przy­bli­że­nie użyt­kow­ni­kom kra­jo­bra­zu kul­tu­ro­we­go wsi końca XIX i po­cząt­ku XX wieku. Ideą jest także od­wzo­ro­wa­nie cha­rak­te­ry­stycz­nej zie­le­ni wiej­skiej, z uwzględ­nieniem edu­ka­cyj­nych i eko­lo­gicz­nych aspek­tów pro­jek­to­wa­ne­go parku.

Koncepcję urbanistyczno-architektoniczną przygotowaną przez zespół pod kierownictwem dr hab. Mariusza Twardowskiego z Politechniki Krakowskiej pozytywnie oceniła już rada konsultacyjna. Dzięki temu możliwe jest wytypowanie konkretnych obiektów. Jak zaznacza Artur Paszko, budynki zostaną wybrane najpóźniej do końca 2021 roku.

- Do końca przyszłego roku planujemy także uzyskać pozwolenie na budowę. Wtedy na miejscu będziemy mogli przygotować infrastrukturę potrzebną do odtworzenia wybranych obiektów. W przyszłym roku chcielibyśmy też rozpocząć rozbiórkę przynajmniej kilku z nich – zapowiada.

Kolejnym etapem ma być odtworzenie starych drewnianych chałup w ich docelowym miejscu. Tego jednak można się spodziewać najwcześniej w 2022 roku.

Z atrakcji Parku Edukacyjnego „Branice” krakowianie skorzystają najwcześniej za 4 lata.

Prace nad lokalnym skansenem mają długą historię. Przed wojną orędownikiem utworzenia go na Woli Justowskiej był etnograf profesor Seweryn Udziela. Ideę częściowo udało się zrealizować po wojnie. Powstało niewielkie Muzeum Budownictwa Drewnianego przy Panieńskich Skałach. W jego skład weszły XVI-wieczny drewniany kościółek przeniesiony z Komorowic (spłonął doszczętnie w 2002 roku) oraz stara gospoda spod Czernichowa i spichlerz. W latach 80. powstał pomysł stworzenia skansenu w rejonie Nowej Huty. Projekt zakończył się jednak przeniesieniem na ten teren jednego zabytkowego kościoła.