Krakowianie na afiszach śmierci. Poruszająca wystawa w Fabryce Schindlera

Terror był od samego początku okupacji niemieckiej stałym elementem życia codziennego mieszkańców Krakowa, a także głównym narzędziem realizacji polityki Generalnego Gubernatorstwa. Jesienią 1943 r., po dekrecie Hansa Franka "O zwalczaniu zamachów na dzieło odbudowy Generalnego Gubernatorstwa" Niemcy zerwali z dotychczasową metodą mordów zakonspirowanych i postanowili zastraszyć "oporną ludność". Od tego czasu na masową skalę hitlerowcy przeprowadzają masowe egzekucje.

"Od jesieni 1943 r. do stycznia 1945 r. przeprowadzono w Krakowie ponad 100 masowych egzekucji. Psychologiczny efekt zastraszania osiągany publicznymi masakrami potęgowały wywieszane publicznie dużego formatu kolorowe afisze śmierci" - wyjaśniają kuratorzy najnowszej wystawy czasowej Fabryki Schindlera - „Spirala zbrodni. Krakowianie na afiszach śmierci” .

Osiem oryginalnych obwieszczeń, na których widnieją nazwiska krakowian, ich funkcje, a także powód skazania na śmierć to główna część ekspozycji, uzupełniona o reprodukcje afiszy prezentowane w budynku dawnej fabryki należącej do Oskara Schindlera. Znajdują się na nich listy nazwisk zakładników i więźniów, którzy zostali skazani na karę śmierci za czyny popełnione przeciwko władzy okupacyjnej. Sylwetki i losy poszczególnych osób przybliżają również świadectwa bliskich, a także pamiątki pozostałe po zamordowanych.

"Tematycznie ekspozycja koncentruje się na okresie okupacji niemieckiej w Krakowie, a więc od 6 września 1939 r., kiedy to wojska niemieckie wkroczyły do Krakowa, do wkroczenia Armii Czerwonej do miasta 18 stycznia 1945 r. Zasadniczym okresem wystawy są lata 1943 – 1945, czyli okres w którym funkcjonowały tzw. afisze śmierci. Wystawa kończy się segmentami poświęconymi: pamięci, upamiętnieniom i procesom po 1945 r. i sięga czasów współczesnych" - wyjaśniają kuratorzy.

Wystawę „Spirala zbrodni. Krakowianie na afiszach śmierci” będzie można oglądać do 1 czerwca 2025 r. w Fabryce Emalia Oskara Schindlera, zaś 1 czerwca tego roku, o godz. 12.00 po wystawie będą oprowadzać jej kuratorzy Wojciech Górny i Tomasz Stachów. Jak informuje muzeum, liczba miejsc jest ograniczona, konieczna jest rezerwacja w Centrum Obsługi Zwiedzających: e-mail: [email protected] , tel. 12 426-50-60.

Najnowsza ekspozycja czasowa jest uzupełnieniem wystawy stałej w dawnym budynku administracyjnym Fabryki Emalia Oskara Schindlera przy ul. Lipowej 4, "Kraków – czas okupacji 1939–1945".

"To opowieść o Krakowie i losach jego polskich i żydowskich mieszkańców w czasie II wojny światowej, ale też o Niemcach – okupantach, którzy pojawili się tutaj 6 IX 1939 i brutalnie przerwali wielowiekową historię polsko-żydowskiego Krakowa. Wielka historia II wojny światowej krzyżuje się tu z życiem codziennym, życie prywatne – z tragedią, która dotknęła cały świat" - wyjaśniają twórcy ekspozycji.

Muzeum poświęcone Krakowowi lat okupacji mieści się w dawnej fabryce "Emalia", przejętej w 1939 roku przez niemieckiego przedsiębiorcę Oskara Schindlera. Jego postać i historię związaną z uratowaniem ponad tysiąca Żydów, wpisanych następnie na tzw. listę Schindlera przypomniał trzydzieści lat temu Steven Spielberg, w nagrodzonej Oscarami "Liście Schindlera".

"Jego postać oraz historie ocalonych przez niego krakowskich Żydów są przedstawione na wystawie jako część skomplikowanej wojennej historii miasta. O bohaterskim czynie Oskara Schindlera, przypomina jego gabinet, szczęśliwie zachowany w budynku administracyjnym fabryki, w którym znajduje się symboliczna „arka ocalonych” stworzona z tysięcy garnków przypominających te produkowane przez jego pracowników w czasie wojny" - czytamy w opisie wystawy stałej w Fabryce Schindlera.