Dom na Oleandrach stanie się siedzibą nowego oddziału Muzeum Narodowego w Krakowie

"Krakowskie zbiory związane z walką Polaków o niepodległość, m.in. eksponaty odnoszące się do historii Legionów Polskich trafią wreszcie pod opiekę Muzeum Narodowego w Krakowie" - czytamy w komunikacie ministerstwa.

W czwartek 13 kwietnia wojewoda małopolski przeprowadził egzekucję decyzji MKiDN w sprawie przejęcia zbiorów zgromadzonych przez Muzeum Czynu Niepodległościowego. Sama instytucja, zarządzana przez Krystiana Waksmundzkiego, od ponad dwóch lat działała nielegalnie. Przypomnijmy, w efekcie przeprowadzonej w 2018 roku kontroli, która wykazała rażące uchybienia, w maju 2020 roku minister kultury i dziedzictwa narodowego Piotr Gliński zakazał dalszej działalności Muzeum Czynu Niepodległościowego w Domu im. Józefa Piłsudskiego na krakowskich Oleandrach.

Decyzja o zakazie dalszej działalności Muzeum Czynu Niepodległościowego została podjęta na mocy ustawy z dnia 21 listopada 1996 r. o muzeach oraz kodeksu postępowania administracyjnego. Jak tłumaczy ministerstwo, "przesłanką do jej podjęcia była przede wszystkim troską o dobro dziedzictwa narodowego i działanie na rzecz dobra publicznego, jakim jest zabezpieczenie zbiorów związanych z walką Polaków o niepodległość, m.in. eksponatów odnoszących się do historii Legionów Polskich, organizacji patriotycznych i niepodległościowych, a także pamiątek po marszałku Józefie Piłsudskim i marszałku Edwardzie Rydzu-Śmigłym, oraz doprowadzenie do utworzenia na ich bazie nowej ekspozycji".

Miasto nadal czeka na wydanie Domu im. Piłsudskiego przy Oleandrach

Muzeum Czynu Niepodległościowego prowadzone było przez Związek Legionistów Polskich (ZLP) w Domu im. Józefa Piłsudskiego przy Oleandrach. Budynek powstał w latach 30. ubiegłego wieku w miejscu, z którego 6 sierpnia 1914 r. wyruszyła I Kompania Kadrowa strzelców Józefa Piłsudskiego.

Dom im. Józefa Piłsudskiego, który ma dla Krakowa duże znaczenie symboliczne, przez lata był przedmiotem sporu między miastem, a Związkiem Legionistów Polskich, rozstrzyganym na drodze sądowej. Miasto chce - należący do gminy budynek wyremontować. Jak informuje magistrat, fundusze na ten cel zostały zabezpieczone zarówno w kasie miejskiej, jak i w budżecie Społecznego Komitetu Odnowy Zabytków Krakowa.

- Pierwsze, co zrobimy to ratunek tego budynku, który ma historyczne i symboliczne znaczenie, o tym, jak zostanie zagospodarowany, będziemy rozmawiać później – wyjaśnia Monika Chylaszek. - Mamy nadzieję, że ten budynek skutecznie odzyskamy, będziemy jego właścicielem i będziemy mogli przeprowadzić remont. Przypomnę, że jest on w bardzo złym stanie technicznym, kilka lat temu bardzo głośno alarmowano w tej sprawie. Związek Legionistów Polskich nie godził się na wejście ekipy remontowej, to co się udało wtedy zrobić, to remont budynku z zewnątrz. Wówczas miasto wydało na remont ponad 2 mln zł i zrobiło wszystko, co dało się zrobić w takiej sytuacji. Jeżeli budynek odzyskamy i wejdziemy do niego, trzeba będzie pomyśleć nad kolejnymi remontami.

Miasto próbuje odzyskać budynek od 2013 roku. Złożony został wówczas pozew przeciwko: Związkowi Legionistów Polskich (ZLP), Instytutowi Józefa Piłsudskiego, Federacji Polskich Związków Obrońców Ojczyzny, Fundacji Oleandry im. Józefa Piłsudskiego i Edwarda Śmigłego, Hurtowni Artykułów Sportowych o wydanie nieruchomości zabudowanej Domem im. Józefa Piłsudskiego.

W 2014 roku sąd wydał wyrok nakazujący wydanie nieruchomości, jednak Związek złożył apelację (w stosunku do pozostałych pozwanych wyrok jest prawomocny), po której sprawa została skierowana do ponownego rozpoznania. Podstawą uchylenia wyroku była negatywna ocena ustaleń sądu pierwszej instancji − nierozpoznanie zarzutów ZLP o zatrzymaniu nieruchomości z uwagi na zgłoszone przez Związek nakłady poniesione na budynek.

Od 2016 do 2020 roku, po powrocie sprawy do ponownego rozpoznania przez pierwszą instancję, postępowanie sądowe pozostało zawieszone z uwagi na wniosek Związku o zasiedzenie nieruchomości.

2 stycznia 2019 r. sąd okręgowy w sprawie o odzyskanie budynku przez miasto uznał, że Związek Legionistów Polskich nie ma prawa do zasiedzenia. To prawomocne orzeczenie otworzyło drogę do wejścia do budynku oraz umożliwiło złożenie przez miasto wniosku do sądu o podjęcie postępowania o wydanie nieruchomości. W marcu 2020 roku w krakowskim sądzie rejonowym zapadł nieprawomocny wyrok w sprawie wydania budynku. Sąd zobowiązał Związek Legionistów Polskich do wydania nieruchomości w terminie do dwóch miesięcy od dnia uprawomocnienia się wyroku.

Jednak w kwietniu 2020 roku Związek pozwał miasto na 7,5 mln złotych z tytułu promocji Krakowa. Ze względu na brak podstawy prawnej do takiego roszczenia pełnomocnik Związku powołał się na artykuł o bezpodstawnym wzbogaceniu, argumentując że miasto wzbogaciło się dzięki oszczędnościom wynikającym z tego, że to Związek utrzymywał budynek przy al. 3 Maja 7 i prowadził w nim Muzeum Czynu Niepodległościowego. Wyrokiem z 21 września 2021 roku sąd oddalił powództwo Związku Legionistów Polskich przeciwko gminie Kraków.

W oddaleniu pozwu sąd orzekł, że roszczenia dotyczące promocji nie mają żadnych podstaw prawnych, a przepisy o bezpodstawnym wzbogaceniu nie mają w tej sprawie zastosowania. Miasto nie współpracowało ze Związkiem w zakresie prowadzenia muzeum, co do funkcjonowania którego Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego miało poważne zastrzeżenia. Warto tu też zauważyć, że muzeum nie było dostępne dla zwiedzających, a zbiory można było obejrzeć tylko po wcześniejszym umówieniu ‒ nie można więc mówić o promocji miasta. Od tego wyroku Związek złożył apelację, do dziś nie wyznaczono jednak terminu rozprawy apelacyjnej.

Praca zdalna zdała egzamin na rynku pracy