Będzie nowa trasa podziemna na Wawelu. Zwiedzający jeszcze nigdy tu nie byli! Międzymurze pełne atrakcji

- Po raz pierwszy udostępnimy zwiedzającym wyjątkowy ciąg architektoniczno-archeologiczny z reliktami architektury, wieży romańskiej, przedmurza gotyckiego i wątków murów kleszczowych oraz naturalnej jaskini – wyjaśnia Mariola Kulczyńska, kierownik projektu Wawel Podziemny. Międzymurze.

Mowa o północno-zachodniej części Wzgórza Wawelskiego, obszarze międzymurza pomiędzy murami kleszczowymi – fortyfikacjami od strony Wisły a średniowiecznym murem obronnym w okolicy tzw. Baszty Złodziejskiej. Pod powierzchnią tarasów międzymurza znajdują się ukryte do tej pory rezerwaty, które wkrótce będziemy mogli zobaczyć.

Łącznie będzie to blisko 680 m2 dwóch rezerwatów archeologicznych, odkrytych w latach 70. XX wieku, a obecnie połączonych współczesnym łącznikiem, przez które będą wiodły przeszklone kładki tworzące trasę zwiedzania. Trasa w drugim sektorze będzie prowadziła nad kopułą Smoczej Jamy, która stanie się pretekstem dla pogłębienia legendy o smoku.

- Nieoczywista aranżacja tych przestrzeni, projekcje świetlne opowiedzą o nieznanych dotąd podziemiach, ale też pozwolą zwiedzającym odkryć i poznać historię tego miejsca – dodaje Kulczyńska. - Częścią inwestycji jest także udostępnienie części tarasów znajdujących się w obrębie murów kleszczowych, dotychczas niedostępnych dla zwiedzających ze względów architektonicznych. Będzie tu taras widokowy z serią panoram tyflograficznych przeznaczonych dla osób z niepełnosprawnościami – wyjątkowe miejsce odpoczynku dla gości zamku.

Zanim jednak zwiedzający będą mieli okazję podziwiać panoramę Krakowa z tarasu widokowego i zobaczyć dostępne tylko oczom archeologów podziemia, będą tam trwały prace budowlane i konserwatorskie, po nich zaś aranżacja wystawy.

- Wbrew pozorom, tej rangi reliktów nie mamy zbyt wiele, to niezwykła i bardzo cenna przestrzeń, w której znajdują się liczne nawarstwienia historyczne. Zabezpieczenie i przygotowanie tych rezerwatów dla zwiedzających stanowi olbrzymie wyzwanie konserwatorskie, polegające nie tylko na samym zabezpieczeniu tych reliktów, ale także zastosowaniu takich rozwiązań, które umożliwią udostępnienie ich zwiedzającym, z czym wiąże się np. wymóg zachowania w podziemiach naturalnych warunków klimatycznych – mówi Martyna Bulińska, ekspertka działu Konserwacji Architektury Zamku Królewskiego na Wawelu.

Jak tłumaczy wawelski archeolog Jakub Rąpała, sprawujący nadzór archeologiczny nad projektem, najstarsze relikty obszaru usytuowanego nad Smoczą Jamą sięgają VII-VIII w. p. n. e. - są to pozostałości osady łużyckiej, która się tu mieściła. Znaleziska odkryto pod koniec lat 60. ubiegłego wieku.

- Odnaleziono około półmetrową warstwę, która zawiera liczne naczynia ceramiczne kultury łużyckiej oraz dwa obiekty nieruchome – wyjaśnia Jakub Rąpała. - Nad tymi nawarstwieniami sytuują się warstwy związane z wczesnym średniowieczem, kiedy przypada nowa faza osadnictwa, kiedy to na Wzgórzu Wawelskim pojawili się Słowianie w okresie poprzedzającym powstanie państwa polskiego.

Z okresu wczesnego średniowiecza - ok. X wieku - zachował się fragment wału o konstrukcji drewniano-ziemnej z elementami kamiennymi budowany w formie skrzyń wypełnianych piaskiem i kamieniami, nad którymi powstawała palisada, a całość wzmacniano gliną. Następnie w tych fortyfikacjach wzniesiono bramę, a później wieżę.

Nad datowanymi na XI-XII wiek bramą i wieżą znajdują się mury i wały późnośredniowieczne o chronologii XIII i XIV-wiecznej.

W latach 80. utworzono tu rezerwaty chroniące wczesnośredniowiecznej kamiennej wieży i bramy w wale drewniano-ziemnej. To, jak podkreśla wawelski archeolog, cenne odkrycia, z uwagi na niewiele reliktów murowanych z tego okresu, jakie się zachowały.

Projekt przebudowy i udostępnienia podziemnych rezerwatów archeologicznych oraz konserwacji rezerwatów i i murów kleszczowych w obrębie Międzymurza na Wawelu finansuje MKiDN oraz SKOZK.

Wawel Podziemny. Międzymurze to druga po Lapidarium z trzech tras podziemnych przygotowanych przez Zamek Królewski na Wawelu, na jesień 2025 roku zaplanowano otwarcie trzeciej - Zbrojowni Wawelskiej wraz rezerwatem architektoniczno-archeologicznym pod Wieżą Duńską, z reliktami romańskiej wieży.

Młodzi często pracują latem. Głównie bez umowy