Tadeusz Kantor widziany oczami hiszpańskich twórców. W Krakowie trwa festiwal "Gra z Kantorem"

Od kilku dni krakowska publiczność ma okazję zobaczyć Tadeusza Kantora oczami jego hiszpańskich odbiorców. Przed nami dwie wystawy poświęcone recepcji Kantora w Hiszpanii. Co zobaczymy?
Na wystawie w Cricotece, którą zatytułowaliśmy "Gra z Kantorem: Hiszpania" prezentuje zasoby naszego archiwum, które od samego początku dokumentowało wędrówki Teatru Cricot 2 po Hiszpanii. Znalazły sę tu również publikacje, które były wydawane w Hiszpanii i krajach Ameryki Południowej. Sa to zarówno materiały wizualne, jak i wspomnienia ludzi teatru: artystów, organizatorów, którzy o raz pierwszy sprwadzali Teatr Cricot 2 do Hiszpanii, a także akademików, którzy dzielą się wspomnieniami i anegdotami dotyczącymi twórczości czy zdarzeń w trakcie turneé. Ekspozycję mozna oglądać do 23 grudnia w foyer Cricoteki. Z kolei wystawa "Recepcja Kantora w Hiszpanii: spektakle Cricot 2 i 40 lat La Zarandy", którą można oglądać do 15 grudnia w Instytucie Cervantesa zestawia hiszpańską grupę La Zaranda, której spektakl można było zobaczyć w tym roku na festiwalu i Teatr Cricot 2. Są to przede wszystkim fotografie. Spektakle teatru Kantora odcisneły silne piętno na La Zarandzie, która zaczęła czerpać zarówno z głównych tematów Kantora, jak i z jego estetyki i rozumienia manekinów, przedmiotów najniższej rangi. To bardzo interesujące zestawienie, zwłaszcza, że hiszpańscy artyści przez długi czas swojej pracy artystycznej nie przyznawali się do tego pokrewieństwa.

Opowieść o hiszpańskim odbiorze twórczości Kantora, jest odwołaniem do turneè Teatru Cricot 2 po Hiszpanii. Z jakiego powodu było ono takie istotne?
Imaginarium Hiszpanii i hiszpańskiego baroku bardzo silnie wpłynęło na Tadeusza Kantora i jego twórczość malarską i teatralną. Kantor fascynował się Diego Velázquezem i jego "Pannami dworskimi" i infantką - stąd podtytuł naszego pokazu - jak i sztuką Francisca Goi i jego "Rozstrzelaniem powstańców madryckich". Żołdacy Goi i infantki Velázqueza były powracającymi motywami w twórczości Kantora aż do ostatnich prac, kiedy to postaci z tych obrazów odwiedzały artystę w jego "biedynym pokoiku wyobraźni".

Czy, jadąc na turneè po Hiszpanii, Kantor miał już w tym kraju ugruntowaną pozycję?
Nie. Cricot 2 dotarł do Hiszpanii stosunkowo późno, bo w 1985 roku, kiedy Tadeusz Kantor był już uznanym artystą w wielu krajach w Europie i na świecie. Co ciekawe, Hiszpanie odkryli go "przez Wenezuelę", gdzie w Caracas w 1980 roku odbył się międzynarodowy festiwal teatralny, na którym to prezentowane było "Wielopole, Wielopole" Kantora. W tym festiwalu uczestniczyło wielu organiztorów hiszpańskich festiwali teatralnych, którzy zachwycili się Kantorem. Najpierw rozpuścili wici na temat artysty i jego spektakli w specjalistycznych czasopismach dotyczących teatru, a w rok później udało się sprowadzić do Madrytu i Vitoria-Gasteiz w Kraju Basków "Wielopole, Wielopole" - paradoksalnie nie "Umarłą klasę", która była emblematem. Ten spektakl do Hiszpanii trafiła dopiero po latach.

Można mówić o tym, że Kantor odcisnął swoje piętno na hiszpańskich twórcach?
Zdecydowanie i to właśnie chcemy pokazać - świat hiszpańskiego teatru pod pretekstem Kantora, poprzez tę grę, jaka odbywa się między artystami. Pokazujemy zarówno twórców starszego pokolenia, którzy mieli okazję spotkać się ze spektaklami Teatru Cricot 2 na żywo, jak i tych, którzy mogą czerpać swoją wiedzę wyłączne z nagrań: młode rewolucyjne artystki, performerki, tancerki czy też performera, który wykonał swoją własną wersję panoramicznego happeningu morskiego nad Morzem Śródziemnym. O "Tresie" będziemy opowiadać w środę w Cricotece podczas spotkania Marcina Barskiego z Michałem Liberą. Myślę, że to spotkanie, a także panel, na którym naukowczynie z Hiszpanii opowiedzą o recepcji Kantora w Hiszpanii będzie pigułką wiedzy, którą możemy obudować wydarzenia artystyczne.

Festiwal zamknie czytanie performatywne sztuki Jerónima Lópeza Mozo "Infantka Velázqueza".
Mozo to bardzo uznany w Hiszpanii dramaturg, będąc pod wpływem Kantora i Teatru Cricot 2, napisał sztukę, której głównym bohaterem jest Tadeusz Kantor i jego spotkanie z Infantką Velázqueza w muzeum Prado, kiedy to Infantka Małgorzata uwalnia się z obrazu "Las Meninas", uwalniając się z symbolicznej władzy dworu, ale też sztuki po to, by udać się w podróż po Europie, do pracowni Tadeusza Kantora na ul. Siennej. Z tejże perspektywy krakowskiej ulicy Kantor z Infantką i udziałem aktorów Cricot 2 inscenizują kluczowe dla historii polityki Europy wydarzenia. Czytanie realizujemy z naszym drugim, poza Instytutem Cervantesa, partnerem Akademią Sztuk teatralnych i Pracownią Dramaturgiczną Akademii. Młodzi dramaturdzy wykorzystują różne przestrzenie Cricoteki, by zaprezentwać polskiej publiczności ten tekst.

Wieibicieli Kantora nie trzeba specjalnie zapraszać na festiwal, a czy osoby, dla których będzie on pierwszym spotkaniem z twórcą "Umarłej klasy" odnajdą się tu w ogóle?
Absolutnie tak! Artystyczne dialogi z Kantorem są niejednokrotnie bardzo zapośredniczone i nie to wydaje nam się kluczowe w tym spotkaniu. Artyści, których prezentujemy poruszają aktualne wątki, które niekoniecznie musimy zestawiać z Kantorem. Opowiadamy o współczesnych problemach, którymi żyje Hiszpania i Europa bardzo różnymi językami artystów i artystek, jest to więć wszechstronne spotkanie ze sztuką Hiszpanii nie tylko dla oddanych wyznawców Kantora.