SCT: Strefa Czystego Transportu – nie musisz kupować nowszego auta!

Kraków jest pierwszym, ale niejedynym miastem w Polsce, które utworzy Strefę Czystego Transportu. To skuteczne narzędzie wspomagające działania na rzecz poprawy jakości powietrza i tym samym zdrowia mieszkańców. Zasady obowiązujące w SCT określają bowiem, jaką ilość zanieczyszczeń mogą emitować pojazdy, które do niej wjeżdżają. Poruszać się po strefie mogą tylko auta spełniające określone wymogi dotyczące norm emisji Euro i rodzaju paliwa.

Uchwałę w sprawie utworzenia w Krakowie Strefy Czystego Transportu miejscy radni podjęli w listopadzie ub. roku. Zacznie ona obwiązywać 1 lipca 2024 r. i obejmie praktycznie całe miasto (z wyjątkiem obwodnicy autostradowej, dróg ekspresowych i dojazdów do nich spoza granic administracyjnych miasta).

Początkowo jednak ograniczenia wjazdu do SCT będą niewielkie – obejmą tylko samochody około 30-letnie. Jak się szacuje się, to zaledwie niecałe 2% wszystkich pojazdów jeżdżących obecnie po krakowskich ulicach. Jest ich niewiele, a jednak trują najbardziej. Trzeba bowiem pamiętać, że do powstawania smogu, z którym Kraków boryka się od lat, przyczyniają się nie tylko stare piece węglowe (dodajmy, że w naszym mieście nie wolno ich już używać). Drugie miejsce na liście trucicieli zajmują właśnie samochody, a zwłaszcza najstarsze diesle.

Z danych z krakowskich stacji monitoringu powietrza wyraźnie widać, że transport samochodowy potęguje smog: na tych ciągach komunikacyjnych, gdzie ruch się zwiększa, od razu rosną stężenia pyłu i tlenków azotu. Nawet latem zdarzają się tam przekroczenia norm. Szacuje się, że w ogólnej ilości pyłu zawieszonego, który powstaje w stolicy Małopolski, nawet ok. 20% pochodzi z transportu.

Z przeprowadzonych badań wynika, że większość zanieczyszczeń emituje ok. 21% pojazdów jeżdżących po ulicach Krakowa. Są to głównie najstarsze samochody benzynowe (wyprodukowane ponad 20 lat temu) oraz starsze auta z silnikiem Diesla (wyprodukowane ponad 12 lat temu).

Między dieslami a innymi silnikami jest bowiem duża różnica. Samochód z silnikiem Diesla emituje o wiele więcej zanieczyszczeń niż pojazd wyprodukowany w tym samym roku, ale wyposażony w silnik benzynowy. Auta z silnikiem Diesla poruszające się po ulicach Krakowa wytwarzają aż 66% zanieczyszczeń transportowych, choć stanowią tylko około 40% ruchu.

To dlatego Kraków – w ramach walki o lepszą jakość powietrza i zdrowie mieszkańców – chce znacznie ograniczyć poruszanie się starych aut z silnikiem Diesla po miejskich ulicach. W wyniku wdrożenia strefy w powietrzu ma być o ponad 80% mniej pyłów oraz o około połowę mniej tlenków azotu, których diesle produkują nieproporcjonalnie więcej w porównaniu do silników benzynowych (dlatego w SCT będą one traktowane bardziej rygorystycznie).

Strefa Czystego Transportu budzi wiele emocji, ponieważ część kierowców obawia się, że będą musieli wymienić swoje samochody na nowsze i bardziej ekologiczne, bo inaczej nie wjadą do Krakowa i nie będą mogli się po nim poruszać. Argumentują, że na wymianę pojazdu nie mają pieniędzy lub po prostu mocno obciąży to ich budżety.
Urzędnicy z Zarządu Transportu Publicznego uspokajają jednak, że wprowadzenie SCT w Krakowie wcale nie oznacza, iż trzeba będzie wymieniać samochód na nowszy. Po pierwsze ograniczenia w strefie początkowo będą bardzo niewielkie, po drugie części aut zakazy nie obejmą (w przepisach przewidziano szereg wyjątków) i wreszcie po trzecie można sobie kupić nawet starsze auto, ale ważne, by był to pojazd z silnikiem benzynowym.

W dodatku nie jest tak, że ograniczenia SCT będą dotyczyć wszystkich bez wyjątku. Przepisy przewidują tu szereg zwolnień. Po strefie będą mogły jeździć bez ograniczeń:

• samochody zarejestrowane przed 1 marca 2023 roku, których właścicielami i kierowcami (w czasie poruszania się po strefie) są osoby, które ukończyły 70 lat przed 1 stycznia 2023;
• motocykle;
• pojazdy historyczne;
• wszelkie pojazdy służb mundurowych i ratowniczych (policja, straż pożarna, pogotowie ratunkowe itd.);
• pojazdy, którymi poruszają się osoby niepełnosprawne (muszą posiadać odpowiednie oznaczenie);
• pojazdy specjalne – służące do oczyszczania dróg, odśnieżania, food trucki, bankowozy, pomoc drogowa, karawany pogrzebowe czy pojazdy oznaczone jako „pogotowie techniczne/warsztat” (wszystkie tego typu pojazdy powinny posiadać odpowiednią adnotację w dowodzie rejestracyjnym).

Więcej o Strefie Czystego Transportu: ztp.krakow.pl/sct.
Paulina Szymczewska