Muzeum i Centrum Ruchu Harcerskiego wreszcie doczeka się otwarcia

W zrewitalizowanym wnętrzu fortu, a także w dobudowanym budynku o powierzchni 3 tys. mkw. powstanie Muzeum Ruchu Harcerskiego, w którym znajdą się dwie ekspozycje.

Wystawa „Fort Jugowice - dziedzictwo miejsca” będzie opowiadać o historii fortu, jego znaczeniu w odcinku południowym Twierdzy Kraków, architektonicznych rozwiązaniach militarnych Jugowic, a także codziennej aktywności załogi fortu. Opowie również o dziejach Swoszowic i terenów dzisiejszej Dzielnicy X Krakowa.

Druga ekspozycja, poświęcona dziejom i dziedzictwu harcerstwa na ziemiach polskich, ze szczególnym uwzględnieniem Małopolski i Krakowa, zostanie otwarta jesienią tego roku.

Dobudowany do zabytkowego fortu budynek ma dwie kondygnacje. Znajdą się w nim m.in.: przestrzenie wystawiennicze, sale konferencyjna i warsztatowa, sale seminaryjne, punkt gastronomiczny, przestrzenie magazynowe, a także zaplecze socjalne. Budynek częściowo wkopano w ziemię, a znaczna jego część jest przykryta zielonym dachem.

„Fort Jugowice - dziedzictwo miejsca”

Hałdy górnicze i budynki pozostałe po największej w naszej części Europy kopalni siarki, uzdrowisko korzystające z siarkowych wód leczniczych, liczne dwory, kościoły i kapliczki, a także forty i inne umocnienia - to krajobraz i historia X dzielnicy Krakowa, o której opowie wystawa stała.

"Zwiedzanie fortu rozpoczyna się od przejścia szerokim korytarzem w miejscu, gdzie kiedyś znajdował się nasyp ziemny chroniący monolit fortu od strony frontowej, wysuniętej w kierunku, z którego mógł nadejść potencjalny wróg. Po drodze można zobaczyć, zazwyczaj zasłoniętą ziemią, betonową ścianę „narażoną” wraz z widocznym systemem odwadniającym fortu. Przy wejściu na wystawę na ścianie „odtworzono fragment kamiennego płaszcza detonacyjnego, który – ułożony w wale ziemnym – miał powodować wybuch pocisków ostrzeliwujących fort z dala od jego konstrukcji" - wyjaśniają muzealnicy.

W dawnej sali opatrunkowej znajduje się makieta fortu „Jugowice” wraz z informacjami o jego konstrukcji i historii. Zwiedzający będą mogli poznać tu historię Twierdzy Kraków, a także dzieje garnizonu Krakowa.

Na wystawę składają się również aranżacje pokoju komendanta, latryny oraz windy amunicyjnej i zachodni blok bojowy. W izbie pogotowia artylerii, znajdującej się pomiędzy studniami dwóch wież pancernych, dowiedzieć się można, jak wyglądała artyleria forteczna w jej historycznym rozwoju, a zwłaszcza w czasach świetności fortu „Jugowice”.

Najmłodszych po wystawie poprowadzi kot Jacek.

"W sali poświęconej cywilnemu dziedzictwu miejsca znajduje się depozyt pamięci, czyli miejsce, w którym, podobnie jak w Muzeum Podgórza, osoby posiadające materiały o historii i dziedzictwie Dzielnicy X będą mogły podzielić się z innymi swoją wiedzą i wspomnieniami" - wyjaśnia Muzeum Krakowa.

Długa droga do muzeum

Nowy oddział Muzeum Krakowa przy ul. Fortecznej 28, w zabytkowym forcie 52a „Łapianka” (Jugowice), jest częścią historycznej Twierdzy Kraków. Został utworzony dzięki uchwale Rady Miasta Krakowa z 12 lutego 2020 r. Koszty inwestycji dotyczącej remontu zabytkowego budynku, rewitalizacji zieleni i budowy nowych pomieszczeń wyniosły 34 mln zł.

"Z uwagi na fakt, iż w odniesieniu do części poniesionych kosztów istnieje możliwość rozliczenia naliczonego podatku VAT, ostateczne koszty poniesione przez Gminę Miejską Kraków na realizację inwestycji dotyczącej remontu i adaptacji fortu Nr 52a „Jugowice”/„Łapianka” na potrzeby Muzeum i Centrum Ruchu Harcerskiego będą niższe i wyniosą ok. 30-31 mln zł" - wyjaśniał przed rokiem magistrat.

Inwestycja współfinansował SKOZK i Województwo Małopolskie.

Pierwsze pomysły w sprawie Muzeum Ruchu Harcerskiego ruszyły po bardzo atrakcyjnej wystawie harcerskiej organizowanej przez ówczesne Muzeum Historyczne Miasta Krakowa, która odbyła się w latach 2010-2011. Sukces tej wystawy, wielkie zainteresowanie mieszkańców, przekazanie przez ludzi z całej Polski bardzo ważnych historycznych dokumentów i pamiątek, a także zainteresowanie seniorów i ówczesnych harcerzy, zachęciło środowisko do szukania bardziej trwałej formy upamiętnienia krakowskiego i polskiego harcerstwa. Powstał zespół złożony z harcerzy i urzędników. Zespół opracował i skonsultował ze środowiskami wizję muzeum i rozpoczął starania o urzeczywistnienie tej wizji.

Od tego czasu w Polsce zmieniała się sytuacja gospodarcza, różne były możliwości budżetu i zewnętrznego finansowania, stąd dłuższy okres prowadzenia inwestycji. Kiedy brakowało środków finansowych na najważniejsze miejskie działania czy inwestycje - proces inwestycyjny budowy Muzeum także wyhamowywał. Stąd okresy wzmożonej i osłabionej aktywności. Od 2019 roku, dzięki zaangażowaniu SKOZK i środków UE, proces inwestycyjny zdecydowanie przyśpieszył, ale zawsze będzie uzależniony od możliwości finansowych.

W lutym ubiegłego roku przedstawiciele Muzeum Krakowa, Chorągwi Krakowskiej Związku Harcerstwa Polskiego oraz Okręgu Małopolskiego Związku Harcerstwa Rzeczypospolitej podpisali w czwartek porozumienie o współpracy przy tworzeniu i prowadzeniu Muzeum i Centrum Ruchu Harcerskiego.

Muzeum Ruchu Harcerskiego ma być jednym z najważniejszych miejsc ruchu harcerskiego i skautowego w naszej części Europy. Miejscem spotkań, szkoleń, zbiórek i biwaków ludzi z całego świata, a także centrum badań historycznych nad fenomenem harcerstwa i skautingu. Ma to być również miejsce otwarte dla miłośników architektury obronnej i okolicznych mieszkańców.

Z terenu wokół fortu swobodnie będą mogli korzystać krakowianie, ma pozostać otwarty.

Zapisy na darmowe szczepienie przeciwko wirusowi HPV