Lecimy na "Planetę Kaukaz"

"Jest to opowieść o zwykłym życiu na niezwykłej ziemi. Interesowały mnie miejsca, gdzie nie dotarła telewizyjna kamera oraz ludzie, którzy nigdy nie trafią na pierwsze strony gazet. Nie próbowałem nadążyć za uciekającą historią - za przychodzącymi odchodzącymi politykami, za szaleńczą dynamiką konfliktów. Odwieczny puls Kaukazu bije z dala od siedzib władzy i linii frontów."

Tak o swojej książce pisze Wojciech Górecki i już po przeczytaniu pierwszych stron, trudno się z nim nie zgodzić. Autor prowadzi nas przez "swój" Kaukaz. Odwiedzamy małe miasteczka i wsie, a przede wszystkim poznajemy, czy raczej staramy się zrozumieć, ludzi, którzy stają na drodze Góreckiego i którym on staje na drodze.

Książkę otwiera reportaż o najwyższej górze Kaukazu, Elbrus. Nie jest to jednak opis zdobywania szczytu, choć sam tekst jest pewnego rodzaju wspinaniem się. Poznajemy Elbrus od strony legend i mitów z nim związanych. "Kto ośmieli się wstąpić na stoki Wielkiej góry, zginie! Na śmiałków czyhały śnieżne zamiecie, lawiny, burze i mrozy, gotowe zmienić intruza w bryłę lodu. Elbrus, dźwigający na swych wierzchołkach niebo, był siedzibą bogów i służących im duchów." - czytamy i dajemy się wciągnąć w momentami parapsychologiczną opowieść o wulkanie.

To, co jest znamienne i ważne w reportażu, to obiektywizm. Tak właśnie opowiedziana jest każda historia w tym zbiorze. Czytamy o rzeczach, których europejski umysł nie jest w stanie pojąć, które niejeden wykształcony człowiek uznałby za niedorzeczne i absurdalne, a Górecki powstrzymuje się od oceniania, krytykowania i wartościowania. Reporter nie staje po żadnej ze stron.

"Planeta Kaukaz" to nie tylko opowieści o spotkanych ludziach, czy opisy sytuacji, ale także wnikliwa analiza historyczna. Górecki stara się za każdym razem wyjaśnić, wytłumaczyć czytelnikowi, z czym ma do czynienia. Tak jest m.in. w przypadku konfliktu między Czeczenią, a Rosją, Osetią Północną, a Południową.

Górecki wiezie nas przez Abchazję, Kraj Stawropolski, Osetie Północną i Południową, Inguszetię, Czeczenię, aż po Dagestan. Zaglądamy do rodzin w Czerkiesku, Magasie, Władykaukazie, Groznym, Cchinwali. Podróżujemy miejskim autobusem, który zatrzymany zostaje przez groźnie wyglądającego "draba". Poznajemy Ludmiłę Wasiliewnę Jewdokimową, która całe swoje życie poświęca skromnemu muzeum etnograficznemu, gdzie skrzętnie zbiera ślady kultury kozackich raskolników, wiernych staremu obrządkowi prawosławnemu, a na granicy dagestańsko-azeckiej spotykamy Lwa Wozniaka z Machaczkały, "potomka polskiego zesłańca, malarza, domorosłego filozofa, brata łaty".

Książkę czyta się szybko, ale warto poświęcić jej trochę więcej czasu, niż tyle, ile trwa droga powrotna z pracy do domu. Można oczywiście przelecieć przez te wszystkie historie niemal na jednym oddechu, bo opisane są barwnym, gładkim językiem, ale o ile ciekawsze się wydają, kiedy usiądziemy nad każdą z nich, wchłoniemy słowo po słowie, zastanowimy się nad rzeczywistością, jaką opisują, poukładamy sobie zawarte w nich fakty. Do lektury zachęcam szczególnie tych, którzy Kaukaz znają głównie z przekazów telewizyjnych, relacji z linii frontu i wiedzą o tym regionie tylko tyle, że tam stale wybuchają nowe konflikty zbrojne. "Planeta Kaukaz" leży daleko od ostrzału, choć echa wybuchów do niej docierają.

Wojciech Górecki, urodził się w 1970 roku w Łodzi. Zadebiutował w 1986 roku na łamach "Sztandaru Młodych". Współpracował m.in. z "Gazetą Wyborczą", "Życiem Warszawy", "Rzeczpospolitą", "Więzią", "Res Publicą Nową" i "Tygodnikiem Powszechnym". Jest członkiem zespołu redakcyjnego "Tygla Kultury" i stałym współpracownikiem "Nowej Europy Wschodniej". Współtworzył film dokumentalny "Boskość Stalina w świetle najnowszych badań" (TVP 1998).

Inne książki Góreckiego: Łódź przeżyła katharsis (1998), Planeta Kaukaz (2002), La terra del vello d'oro. Viaggi in Georgia (2009) oraz Toast za przodków (2010). Tłumaczony na język włoski, uhonorowany Nagrodą Giuseppe Mazzottiego.

W latach 2002-2007 był pierwszym sekretarzem, a następnie radcą w Ambasadzie RP w Baku. Był też ekspertem misji UE, badającej okoliczności wojny w Gruzji w 2008 roku. Pracuje w Ośrodku Studiów Wschodnich im. Marka Karpia.

Autor: Wojciech Górecki

Wydawnictwo Czarne

Seria: Reportaż

ISBN: 978-83-7536-212-1

Liczba stron: 256

Wymiary: 125 x 195 mm