Kraków. Trzej święci Janowie po konserwacji. Studentka ASP przeprowadziła gruntowne prace badawczo-konserwatorskie nad dziełem

Obraz „Trzej święci Janowie” to obraz sztalugowy na podobraziu drewnianym o wymiarach 91,2 cm x 102,4 cm (bez uwzględnienia ramy). Pochodzi z początku XVI wieku. Autor obrazu nie jest znany. Jednakże jak zaznacza Ewa Paciora, bazując na analizie stylistycznej i porównaniu cech charakterystycznych kompozycji „Trzech świętych Janów” oraz „Zwiastowania z Jodłownika” wysnuto tezę o domniemanym autorstwie Mistrza Zwiastowania z Jodłownika.

- Grupa dzieł przypisanych Mistrzowi nosi charakterystyczne cechy jego warsztatu. Świetliste karnacje, połyskujące włosy czy rzeźbiarskie kształtowanie form za pomocą światła były typowe dla jego malarstwa, podobnie jak plastyczne ujęcie draperii, gęsto załamującej się i falującej” – stwierdza dyplomantka.

Dzieło reprezentuje zestawienie ahistoryczne. Przedstawiono na nim obok siebie kolejno (od lewej) Jana Ewangelistę z kielichem, Jana Chrzciciela z księgą oraz Jana Jałmużnika z pastorałem i złotymi monetami w dłoni. Do bazyliki Mariackiej obraz trafił w latach 30. XX wieku. Wcześniej przechowywany był w zakrystii kościoła parafialnego pw. św. Mikołaja w Czulicach, w powiecie krakowskim.

- W 2013 roku po raz pierwszy miałam możliwość przeglądu skarbca bazyliki Mariackiej i do żadnego z ujrzanych tam obiektów nie wracałam myślami tak często, jak do gotyckiego przedstawienia „Trzech świętych Janów“, z zamontowaną na odwrociu niezwykłą konstrukcją stabilizującą, bardzo dobrze przemyślaną i niepodobną do żadnej innej znanej mi z naszych terenów, oraz z bardzo słabej jakości rekonstrukcjami w miejscach rozległych ubytków warstwy malarskiej i zmianami w partiach złoceń. Od tego czasu, kiedy miałam okazję przeglądać obrazy tablicowe w polskich kościołach i muzeach, wypatrywałam konserwatorskich analogii z mariackim obrazem –mówi dr Aleksandra Hola – promotorka pracy.

Jak zaznacza Ewa Paciora obiekt jest wyjątkowy, nie tylko ze względu na wysoki poziom artystyczny i zachowaną pierwotną materię, ale również z uwagi na wprowadzone w przeszłości nietypowe rozwiązania w ramach konserwacji strukturalnej.

- Przede wszystkim uwagę przykuwa konstrukcja wzmacniająco-stabilizująca na rewersie obrazu, którą wykonano z zastosowaniem niekonwencjonalnych materiałów – wyjaśnia Ewa Paciora.

Obraz był co najmniej trzykrotnie konserwowany. W 1963 roku Barbara Bosowska w ramach pracy magisterskiej pod kierunkiem prof. Józefa Edwarda Dutkiewicza dokonała obszernej i wieloaspektowej analizy dzieła, oraz przeprowadziła zachowawczą konserwację z wykorzystaniem interesującej konstrukcji wzmacniająco-stabilizującej na rewersie. W następnych latach poddano go kolejnym zabiegom konserwatorsko-restauratorskim. Jak stwierdza Ewa Paciora świadczą o tym łatwo odróżnialne od oryginału uzupełnienia kompozycji malarskiej w miejscach ubytków.

Obraz „Trzej święci Janowie” powrócił do skarbca bazyliki Mariackiej. Natomiast 14 września 2023 r. otwarta zostanie na Zamku Królewskim na Wawelu wystawa, na której pośród licznych, wspaniałych dzieł sztuki zobaczyć będzie można „Zwiastowanie z Jodłownika”.

Najspokojniejsze kraje na świecie, zobacz zestawienie