Wawel a sztuka Italii

Wykład pod tytułem "Majolika w zbiorach wawelskich" poprowadziła Dorota Gabryś, ekspert w dziedzinie sztuki, która w grudniu 2004 roku natrafiła na dwie karty "Graduału Raciborskiego" w londyńskim domu aukcyjnym Southeby's. Dzięki temu niezwykłem odkryciu, karty tej unikatowej księgi liturgicznej z przełomu XV i XVI wieku, po długich negocjacjach, w czerwcu 2005 roku powróciły do Raciborza.

Majolika to rodzaj włoskiej ceramiki (fajansu) produkowanej głównie na terenie Włoch, między XV a XVIII wiekiem, która pokryta jest szkliwem cynowym, na którym malowano sceny najczęściej o tematyce mitycznej, historycznej i biblijnej. W tym celu wykorzystywano tak zwane farby wysokiego ognia, zawierające tlenki metali: miedzi, kobaltu i manganu. Farby te, nanoszone na wysuszony wyrób, w temperaturze do 1400˚C łączyły się ze szkliwem, dając lśniące, barwne powłoki, podobnie twarde jak czerep i odporne na zarysowanie stalą. Nazwa 'majolika' wywodzi się od wyspy Majorka, która w XV wieku pośredniczyła w handlu hiszpańską porcelaną.

Można wyodrębnić w niej dwa najważniejsze style: istoriato (narracyjny), którego okres świetności przypada na wiek XVI i XVII. Charakteryzuje się on bogactwem kolorów i przeważają w nim sceny historyczne; związany jest z takimi ośrodkami produkcji malojiki jak: Urbino, Gubbio, Deruta i Venezia. Bianchi natomiast wyróżnia się grubą białą powłoką, na której najczęściej widoczne są motywy w stylu szkicowym, z pojedynczymi postaciami, zwierzętami, kwiatami (a fioro) i owocami (a frutti).

Liczący ponad 1400 pozycji zbiór wyrobów ceramicznych powstał w wyniku zakupów i darowizn. W latach dwudziestolecia międzywojennego, na Zamku Królewskim liczba tych niesamowitych dzieł wynosiła zaledwie 40 sztuk. Były to słynne włoskie malojiki, które zostały zakupione w radzieckich antykwariatach, w latach dwudziestych przez kustosza wawelskiego muzeum Mariana Morelowskiego. Następnie zbiór poszerzony został w 1938 roku przez nabycie kolejnych obiektów od wiedeńskiego kolekcjonera Szymona Szwarca.

Wiele eksponatów włoskiej ceramiki artystycznej pochodzi od kolekcjonerów, między innymi od cieszyńskiej rodziny Konczakowskich. Z racji swojej hojności przekazali oni w latach 60. ubiegłego stulecia liczne majoliki, w tym pochodzący z Florencji, okryty wielką sławą fajans z gotyckimi naleciałościami przedstawiający młodego Jana Chrzciciela w towarzystwie zwierząt, a także albarello, czyli ceramiczne naczynie apteczne, służące do przechowywania wody fiołkowej.

Dzieła zaprezentowane podczas prezentacji multimedialnej, takie jak choćby talerz oparty na drzeworycie Bernardo Salomona, który przedstawia Herkulesa z napiętym łukiem, mierzącego do porywaczy jego żony Dejaniry czy przedstawienie pojedynku muzycznego Apollina z Panem, pochodzące z najsłynniejszego warsztatu ceramicznego rodziny Fontana z Urbino, budziły ogromny zachwyt wśród gości przybyłych tego dnia do Centrum Wystawowo-Konferencyjnego.

Niektóre z tych dzieł możemy podziwiać w Zamku Królewskim na Wawelu i w Zamku w Pieskowej Skale. Ponadto duża część zbiorów znajduję się w Muzeum Narodowym w Warszawie.

Projekt "Wawel znany i nieznany, a sztuka Italii" realizowany jest we współpracy Istituto Italiano di Cultura w Krakowie.

Najbliższe spotkania z cyklu "Wawel znany i nieznany, a sztuka Italii"

17 lutego - "Klejnoty Królowej Bony", dr Magdalena Piwocka
17 marca - "Włoskie meble w zbiorach wawelskich", Stanisława Link-Lenczowska
7 kwietnia - "Konserwacja kolekcji lanckorońskich. Wystawa i wykład"

• Wstęp na wykłady jest wolny
• Wykłady rozpoczynają się o godz. 17.00 w Centrum Wystawowo-Konferencyjnym Zamku Królewskiego na Wawelu

Zobacz też:

• Wawel znany czy nieznany?
• Wawel [7 cudów Krakowa - nominacja]
• Dzień Otwarty Opery Krakowskiej [relacja czytelniczki MM]