Można już zwiedzać fabrykę Oskara Schindlera na krakowskim Zabłociu

Muzeum Inżynierii Miejskiej w Krakowie otwiera nową filię. Ekspozycja wbudynku przy ul. Lipowej 4, wdawnej Deutsche Emailwaren Fabrik, przybliża niezwykłą historię Niemca, który uratował przed Holocaustem ponad tysiąc sto osób pochodzenia żydowskiego. Zapewniając im pracę wfabryce naczyń emaliowanych, zapobiegł wywiezieniu do obozów zagłady.

Film i rzeczywistość
- Zwiedzający mają okazję przejść klatką schodową, na której nakręcono jedną z najsłynniejszych scen z filmu Stevena Spielberga "Lista Schindlera" - gdy młoda Żydówka prosi o uratowanie swojej rodziny - podkreśla Grzegorz Ciemała, przewodnik. - Pomieszczenia w fabryce udostępnił nam Zarząd Budynków Komunalnych. Do lat 90-tych mieścił się tu zakład urządzeń telekomunikacyjnych Telpod - dodaje. W budynku fabrycznym urządzono biuro Oskara Schindlera. Co prawda nie znajduje się w autentycznym miejscu, ale stanęły w nim krzesło i biurko z epoki. Można też przeczytać biografię Niemca i obejrzeć slajdy ze zdjęciami z getta i fotosami z filmu Spielberga. Druga część wystawy pokazuje rolę żydowskich firm w przemyśle i handlu Krakowa, od połowy XIX wieku do wybuchu wojny, trzecia - to dramatyczne kalendarium Holocaustu.

Na potrzeby armii
- Schindler przejął fabrykę w 1939 roku. Założyło ją trzech Żydów, ale firma szybko zbankrutowała. Początkowo zatrudniał Polaków. W 1943 roku, po likwidacji krakowskiego getta, przyjął ponad 700 Żydów. Produkowali naczynia emaliowane oraz menażki, łuski i zapalniki do pocisków, na potrzeby armii niemieckiej. Z biegiem czasu fabryka stała się częścią obozu płaszowskiego, często gościł tu znany z okrucieństwa komendant Amon Goeth - opowiada Grzegorz Ciemała. Warunki pracy były jednak dobre, o wiele lepsze niż na terenie obozu pracy w Płaszowie, zamienionego w 1944 r. w obóz koncentracyjny. Od czasu likwidacji getta teren fabryki był dla Żydów miejscem pracy i zamieszkania. Przed wkroczeniem Rosjan fabrykę, wraz z pracownikami i sprzętem, przeniesiono do Brűnnitz na Morawach, gdzie weszła w skład obozu koncentracyjnego Gross-Rossen. - W czasie ewakuacji część kobiet trafiła przez pomyłkę do transportu i została wywieziona do Oświęcimia. Dzięki interwencji Schindlera, po trzech tygodniach udało się je uwolnić - mówi Grzegorz Ciemała.

Sprawiedliwy Wśród Narodów
Schindler zmarł w 1974 roku w Monachium i został pochowany w Izraelu. Dwanaście lat wcześniej otrzymał medal Sprawiedliwy Wśród Narodów Świata. Do końca życia pomagali mu ocaleni przed śmiercią pracownicy. Sekretarka Oskara Schindlera, Zofia Czech, do dziś mieszka w Krakowie. Materiały zgromadzone na wystawie pochodzą z Archiwum Państwowego, Biblioteki Jagiellońskiej, Muzeum Historycznego, Muzeum Galicja, ze Starej Synagogi, Holocaust Memorial Museum w Waszyngtonie, a także ze zbiorów prywatnych.