Ludzie sztuki, których pożegnaliśmy w 2021 roku. Aktorzy, muzycy, pisarze

Adam Zagajewski

21 marca w wieku 75 lat zmarł w Krakowie Adam Zagajewski. Wybitny poeta i eseista, tłumacz, nauczyciel akademicki, laureat wielu nagród literackich, od wielu lat kandydat do literackiej Nagrody Nobla. Krakowianin z wyboru. Jeden z najwybitniejszych polskich poetów powojennych odszedł w Światowym Dniu Poezji. Prochy poety zostały złożone 10 października w Panteonie Narodowym w kościele św. Piotra i Pawła w Krakowie.

Adam Zagajewski urodził się w 1945 roku we Lwowie, po wojnie wraz z rodziną trafił do Gliwic, stamtąd przyjechał na studia do Krakowa – psychologię i filozofię na Uniwersytecie Jagiellońskim. Choć później przyszło mu mieszkać w wielu europejskich miastach, mówił o sobie: „jestem z Krakowa”. Tu mieszkał po powrocie z emigracji. W jednej z ostatnich rozmów mówił o swoim szczególnym sentymencie do krakowskich Plant.

Na przełomie lat 60. i 70. w Krakowie współtworzył grupę poetycką „Teraz”, którą później w historii literatury określano jako Nową Falę. Oprócz Adama Zagajewskiego do grupy należeli Julian Kornhauser, Stanisław Stabro, Jerzy Kronhold, Jerzy Piątkowski i Wit Jaworski, a z czasem dołączyli do niej Stanisław Barańczak i Ryszard Krynicki.

Zadebiutował w 1972 roku tomem poezji „Komunikat”, po którym opublikował jeszcze kilkanaście tomów wierszy, m.in.: „List. Oda do wielości”, „Jechać do Lwowa”, „Płótno”, „Ziemia ognista”, „Pragnienie”, „Powrót”, „Anteny”, „Niewidzialna ręka”, „Asymetria”, „Prawdziwe życie”.
W 1974 roku, wraz z Julianem Kornhauserem, wydał pierwszą książkę eseistyczną – „Świat nie przedstawiony”, będącą manifestem estetycznym i ideowym. Wśród najgłośniejszych książek eseistycznych Zagajewskiego wymienić należy „Drugi oddech”, „Solidarność i samotność” „Dwa miasta”, „Poeta rozmawia z filozofem” czy „Poezja dla początkujących” oraz ostatni tom z 2019 roku - „Substancja nieuporządkowana”, w którym istotną rolę zajmują rozważania o wolności.

W 1975 roku był jednym z sygnatariuszy "Listu 59" (listu otwartego intelektualistów polskich, którego sygnatariusze protestowali przeciwko zmianom w Konstytucji PRL, m.in. wpisaniu do niej kierowniczej roli PZPR oraz wiecznego sojuszu z ZSRR), po którego podpisaniu został objęty zakazem druku. W latach 1982-2002 przebywał na emigracji we Francji.

Adam Zagajewski był laureatem wielu nagród literackich, m.in.: Nagrody Fundacji im. Kościelskich (1975), Nagrody Neustadt w dziedzinie literatury (2004), Nagrody Heinricha Manna (2015), Griffin Prize (2016) i Nagrody Księżnej Asturii (2017). Był kilkukrotnym finalistą nagrody Nike. Został odznaczony Złotym Medalem „Zasłużony Kulturze Gloria Artis” i Orderem Legii Honorowej. W 2013 roku został uhonorowany Chińską Nagrodę Literacką Zhongkun, nazywaną chińskim Noblem. Od lat był jednym z kandydatów do literackiej Nagrody Nobla.

W 2012 roku został uhonorowany Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski za wybitne osiągnięcia w pracy twórczej.