Kontrowersje wokół planów krakowskiego IPN rozbudowy nowej siedziby. Instytut odpowiada na zarzuty

- Oddział IPN w Krakowie jest największym z 11 oddziałów IPN, które funkcjonują, ale jednocześnie jest jedynym oddziałem, który nie ma swojej siedziby. Co więcej, jest jedynym oddziałem, który funkcjonuje w 4. lokalizacjach pod 3. adresami, a jego zasób archiwalny jest przechowywany w innym mieście niż siedziba oddziału: Oddziałowe Archiwum IPN znajduje się w Wieliczce w Pałacu Konopków od 2002r. - wyjaśniał dyrektor krakowskiego oddziału IPN dr hab. Filip Musiał i zarazem podkreślał, że obecnie w tym archiwum przechowywany jest zasób mierzący 6 240 metrów bieżących czyli po ułożeniu ich w linii prostej - blisko 6 km akt.

Jak podkreślił dr hab. Filip Musiał, według szacunków, te dokumenty, które w najbliższych miesiącach i latach przejmie krakowski oddział IPN, powiększą obecne zbiory do wielkości liczącej już nie 6, a 8,5 km.

- Nowy obiekt ma być m. in. siedzibą Oddziałowego Archiwum IPN. Nie ulega wątpliwości, że oddział potrzebuje nowej siedziby. Przez ponad 20 lat funkcjonujemy w pewnym rozerwaniu między kilkoma lokalizacjami, to utrudnia codzienne funkcjonowanie, wydłuża też niektóre procedury zmuszając nas do podróżowania między tymi siedzibami. Przez te 20-kilka lat wielokrotnie podejmowaliśmy próby pozyskania budynku, który spełniałby wszystkie wymogi, jakie powinien spełniać budynek tak dużej instytucji jak Oddziału IPN w Krakowie, albo pozyskania działki na której można by zbudować jeden budynek, który byłby w stanie pomieścić wszystkie piony. Taki jest główny cel tej inwestycji, która jest ostatecznie rozpisana na dwa etapy - tłumaczył dyrektor krakowskiego oddziału IPN.

Jak wyjaśniał dr hab. Filip Musiał: " Z jednej strony mowa o przebudowie istniejącego już budynku aresztu, a z drugiej strony posadowienie obok niego nowego budynku, który będzie pełnił funkcje archiwalną, ale także część biurową i konferencyjno-edukacyjną. Traktujemy to przedsięwzięcie jako jedno działanie". Środki na budowę drugiego skrzydła, czyli ponad 100 mln zł, zostały zaplanowane w budżecie IPN do roku 2027, bo tak szacowany jest czas realizacji tego przedsięwzięcia.

Jak podkreślał dyrektor krakowskiego IPN, obecnie trwający już remont i planowana budowa, wchodzą w skład programu inwestycyjnego, który powstał w 2018r, a etapowanie tych prac zostało wymuszone koniecznością wniesienia zmian w Miejscowym Planie Zagospodarowania Przestrzennego – w kwietniu 2021 r. rada miasta przyjęła uchwałę umożliwiającą taką zmianę, a tym samym budowę nowego obiektu.

- Miejscowy Plan Zagospodarowania Przestrzennego podlegał konsultacjom społecznym w ramach procedury wyłożenia planu do publicznego wglądu, a jednocześnie budynek o którym mówimy - który ma tam powstać, nie jest zaliczany do inwestycji mogących znacząco oddziaływać na środowisko, tym samym nie wymaga konsultacji społecznych - wyjaśnia dr hab. Filip Musiał i dodaje, że ostateczne uzgodnienia z Małopolskim Wojewódzkim Konserwatorem Zabytków zakończono w marcu br. co umożliwiło zamknięcie Planu Funckjonalno-Użytkowego i przygotowanie dokumentacji przetargowych do procedury przetargowej, którą ogłoszono 4 października br.

Dyrektor podkreślił, że dwa budynki będą działały jako jedna placówka i żaden z nich nie będzie funkcjami powielał działalności drugiego. Ma to być przestrzeń otwarta dla mieszkańców, którzy oprócz oferty edukacyjnej i wystawienniczej zyskają również części terenów zielonych, które tam zaplanowano.

- Trzeba pamiętać o tym, że jesteśmy tylko opiekunami tej przestrzeni, która jest własnością Skarbu Państwa. Zatem niezależnie od tego, czy i jeśli w ogóle zmienią się zadania ustawowe IPN, to niezależnie od tego jaka przyszłość będzie czekała IPN, to i te działki i te budynki, które tam powstają będą własnością Skarbu Państwa i będą mogły być wykorzystywane przez Skarb Państwa zgodnie z jego wolą - podsumował dr hab. Filip Musiał.

W piątek 1 grudnia posłowie Platformy Obywatelskiej zorganizowali konferencję prasową by wyrazić swój sprzeciw wobec planów IPN związanych z kosztowną budową.

Maciej Łazor, przewodniczący Stowarzyszenia Nowa Generacja Małopolska wypowiadając się w imieniu mieszkańców Podgórza podkreślał, że lokalna społeczność jest przeciwna planom budowy kolejnego budynku przy dawnym areszcie: " Uważamy, że będzie to szkodliwe dla środowiska, dla walorów architektonicznych i historycznych tego miejsca" - dodał.

- Mieszkańcy przypadkiem dowiedzieli się, że IPN ogłosił przetarg na budowę nowego obiektu w obrębie tej działki. Są zaniepokojeni, ponieważ nikt nie prowadził z nimi w tej sprawie rozmowy. Nikomu nie przyszło do głowy, że skoro IPN ma świeżo wyremontowany nowy obiekt, to pokusi się jeszcze o budowę nowego obiektu w tej historycznej, zabytkowej części Podgórza. - tłumaczyła posłanka PO Dorota Marek.

Przedstawiciele PO oprócz przesłania szeregu pytań do IPN w tej sprawie, złożyli też dwie interpelacje do: Małopolskiego Konserwatora Zabytków oraz do Prezesa IPN-u o natychmiastowe wstrzymanie inwestycji. Rozpoczęto także zbieranie podpisów pod petycją w sprawie wstrzymania tej inwestycji. Od 1 grudnia podpisało się pod nią ponad 160 osób.

Budynek dawnego aresztu śledczego powstał w 1905 r. W przeszłości wykorzystywano go jako siedzibę sądu powiatowego, a także urząd podatkowy miasta Podgórza. Na czas II wojny światowej stał się siedzibą aresztu i miejscem kaźni wykorzystywanym przez Niemców. Początkowo, w marcu 1941 r., gmach więzienia znalazł się w granicach utworzonego na terenie Podgórza przez niemieckie, nazistowskie władze okupacyjne, getta krakowskiego - miejsca przymusowego osiedlenia Żydów. Po tragicznych wysiedleniach w czerwcu 1942 r., gdy granice getta zostały zmniejszone, areszt znalazł się poza jego granicami. Po 1945 roku władze komunistyczne nie zmieniły jego przeznaczenia. Budynek nadal był świadkiem więzienia Polaków, tym razem z powodów politycznych. Od 1971 r. obiekt był w dyspozycji służby więziennej i stanowił oddział Aresztu Śledczego. Służba więzienna korzystała z budynku do końca marca 2018r.

W jakim kierunku powinna się zmieniać UE?