Nasza Loteria NaM - pasek na kartach artykułów

Wystawa o Stanisławie Pyjasie od dziś jest dostępna w krakowskim Bunkrze Sztuki

Julia Kalęba
Julia Kalęba
Fragment plakatu zerwany z przestrzeni publicznej przez Służby Bezpieczeństwa.
Fragment plakatu zerwany z przestrzeni publicznej przez Służby Bezpieczeństwa. IPN Oddział w Krakowie
„Sprawa Stanisława Pyjasa” Doroty Nieznalskiej to nowa wystawa prezentowana w Bunkrze Sztuki. Ekspozycja w poruszający sposób przypomina życie i śmierć krakowskiego studenta, działacza opozycji antykomunistycznej.

FLESZ - Czterodniowy tydzień pracy w Niemczech?

„Żeby ktoś choć raz/ Wdzięczny był za istnienie moje” – zapisał Stanisław Pyjas 8 września 1972 roku. Fragment jego licealnej poezji otwiera nową wystawę prezentowaną w Bunkrze Sztuki. Multimedialną i pełną surowych, archiwalnych materiałów. Wystawę sztuki, w której punktem wyjścia jest dokument, a zabieg artystyczny polega na szczególnym zakomponowaniu wybranych obrazów i tekstów.

- Moim zamiarem było przywrócenie pamięci o Stanisławie Pyjasie i opowiedzenie o jego postawie, wartościach, którymi były prawda, odwaga, walka o normy demokratyczne, nonkonformizm – mówi autorka wystawy Dorota Nieznalska.

Zginął za sprawą Służby Bezpieczeństwa w niewyjaśnionych do dziś okolicznościach 7 maja 1977 roku. 24-letni student ostatniego roku filologii polskiej Uniwersytetu Jagiellońskiego był działaczem opozycji antykomunistycznej. Jego śmierć wstrząsnęła środowiskiem, kręgiem przyjaciół i rodziną, zapoczątkowała działalność ruchu opozycyjnego w Krakowie.

Ekspozycja podzielona na dwie części gromadzi archiwalne zdjęcia z kamienicy przy ul. Szewskiej, w której zginął Stanisław Pyjas, notatki urzędowe z przesłuchań, zdania wyjęte z plakatów po jego śmierci, a także dokumenty osobiste – nagrania z fragmentami pamiętnika czy zdjęcia z dzieciństwa, które autorka wystawy umieszcza w filmie opowiadającym o dojrzewaniu bohatera – dojrzewaniu również do decyzji decydujących o jego dalszym losie.

- Warto zwrócić uwagę na deklarację młodych ludzi, którzy brzydzili się polityką, a za wartość uznawali literaturę, sztukę. W pewnym momencie zadeklarowali chęć walki, do której zmusiła ich rzeczywistość – walczyli o swoje życie i o swoją wolność – podkreśla Dorota Nieznalska. – Wystawa jest przede wszystkim o śmierci, ale zależało mi także, by naświetlić kontekst historyczny, pokazać opresyjność tych czasów – mówi autorka wystawy.

Do wystawy, która została zainaugurowana w ubiegłym roku w Europejskim Centrum Solidarności, dodatkowo zaaranżowano także pokój przesłuchań. – Odczytywane tam wspomnienia z pamiętnika Stanisława Pyjasa ujawniają nie tylko jego szerokie zainteresowanie i wrażliwość. Odkrywają też strach, który czuł, kiedy był inwigilowany. Poczucie, które mu towarzyszyło: że coś z tym musi zrobić – dodaje artystka.

Po pięciokrotnie podejmowanych próbach wznawiania śledztwa i ich umarzania przez prokuraturę oraz IPN – sposób oraz okoliczności tej tragedii pozostają w sferze domysłów i insynuacji. Tajemniczość sprawy potęgują także historie toczące się tuż obok - śmierć Stanisława Pietraszki czy Mariana Węclewicza czy zdrada przyjaciela, Lesława Maleszki.

Ale wystawa jest aktualna nie tylko ze względu na ciągły brak jednoznacznych odpowiedzi – przekonuje autorka, zaznaczając także, że w czasach kryzysu wartości demokratycznych, paradoksalnie tych, za które Stanisław Pyjas oddał swoje młode życie, istotne jest przywołanie jego nieugiętej, odważnej, zaangażowanej postawy.

Wystawa „Sprawa Stanisława Pyjasa” Doroty Nieznalskiej powstała we współpracy z Dariuszem Sitkiem jest dostępna w Galerii Sztuki Współczesnej Bunkier Sztuki do 18 października. Jeszcze w tym roku nakładem Wydawnictwa BUNKIER ukaże się także publikacja poświęcona Stanisławowi Pyjasowi, w której znajdą się teksty miedzy innymi Adama Szostkiewicza i Marii Anny Potockiej.

Dołącz do nas na Facebooku!

Publikujemy najciekawsze artykuły, wydarzenia i konkursy. Jesteśmy tam gdzie nasi czytelnicy!

Polub nas na Facebooku!

Kontakt z redakcją

Byłeś świadkiem ważnego zdarzenia? Widziałeś coś interesującego? Zrobiłeś ciekawe zdjęcie lub wideo?

Napisz do nas!

Polecane oferty

Materiały promocyjne partnera
Wideo

Materiał oryginalny: Wystawa o Stanisławie Pyjasie od dziś jest dostępna w krakowskim Bunkrze Sztuki - Gazeta Krakowska

Wróć na krakow.naszemiasto.pl Nasze Miasto