Nasza Loteria NaM - pasek na kartach artykułów

Spacer po Krakowie śladami judaizmu. Najciekawsze miejsca związane z kulturą i historią Żydów

Julia Stankowska
Julia Stankowska
Restauracja „Ariel” powstała w latach 90. w jednej z XVIII-wiecznej Kamienicy Rabinowskiej, na ul. Szerokiej 18. Nazwa lokalu inspirowana jest imieniem jednego z archaniołów ze Starego Testamentu. W restauracji mieści się kilka sal, a każda z nich zaciekawia unikalnym klimatem i stylem.

W jednej z nich znajduje się pierwsza w Krakowie prywatna galeria sztuki judaistycznej, współczesnej oraz dawnej. Zaś w Sali Koncertowej odbywają się koncerty zespołów, prezentujących na scenie muzykę żydowską oraz galicyjską. 

W menu lokalu znajduje się wiele ciekawych potraw kuchni żydowskiej – m.in. ryby po żydowsku, żydowski kawior czy tradycyjny pieróg.
Restauracja „Ariel” powstała w latach 90. w jednej z XVIII-wiecznej Kamienicy Rabinowskiej, na ul. Szerokiej 18. Nazwa lokalu inspirowana jest imieniem jednego z archaniołów ze Starego Testamentu. W restauracji mieści się kilka sal, a każda z nich zaciekawia unikalnym klimatem i stylem. W jednej z nich znajduje się pierwsza w Krakowie prywatna galeria sztuki judaistycznej, współczesnej oraz dawnej. Zaś w Sali Koncertowej odbywają się koncerty zespołów, prezentujących na scenie muzykę żydowską oraz galicyjską. W menu lokalu znajduje się wiele ciekawych potraw kuchni żydowskiej – m.in. ryby po żydowsku, żydowski kawior czy tradycyjny pieróg. Julia Stankowska
Kraków, a w szczególności dzielnica Kazimierz, często nazywana „Dzielnicą Żydowską”, od lat związane są z kulturą i tradycją judaizmu. Przemierzając ulice Kazimierza, na swojej drodze napotkamy wiele żydowskich zabytków. Prezentujemy listę najważniejszych miejsc, które z pewnością zainteresują zarówno turystów, jak i rodzimych Krakowian.

Spis treści

Synagoga Remuh

Obecnie w Krakowie znajduje się 7 synagog, lecz tylko dwie z nich są czynne. Jedną z nich jest mieszcząca się na ul. Szerokiej 40, Synagoga Remuh, będąca jedyną żydowską świątynią, w której regularnie odbywają się nabożeństwa. Została wybudowana w XVI wieku i wówczas stała się drugą żydowską świątynią w mieście, przez co szybko zyskała przydomek „Nowej”.
Świątynia jest otwarta dla turystów, którzy mogą zobaczyć ją wewnątrz w określonych godzinach, nie kolidujących z nabożeństwami.

Obok synagogi znajduje się Cmentarz Remuh, zwany również Starym, będący najstarszym żydowskim cmentarzem w Krakowie. Kupując bilet do świątyni, otrzymujemy również możliwość wstępu na teren cmentarza. W przeciwieństwie do sąsiadującej z nim synagogi, cmentarz od ponad 150 lat jest nieczynny. W tym miejscu pochowano wielu słynnych Żydów, związanych z Krakowem. Znajduje się tam m.in. grób Izaaka Jakubowicza – fundatora jednej z krakowskich synagog, czy Mojżesza Isserelsa – rabina w XVI-wiecznym Krakowie.

Synagoga Tempel i JCC

Obok wspomnianej Synagogi Remuh, w Krakowie działa również Synagoga Tempel, mieszcząca się przy ul. Miodowej 24. Świątynia jest otwarta do zwiedzania dla turystów, którzy za opłatą mogą zobaczyć ją wewnątrz.

Co ciekawe, za świątynią znajduje się JCC, czyli Centrum Społeczności Żydowskiej, założone w 2008 roku z inicjatywy brytyjskiej księcia Karola oraz jego żony Camilli. Instytucja ma na celu promowanie kultury żydowskiej na krakowskich ziemiach oraz budowanie wspólnoty wśród osób, związanych z judaizmem. Pod szyldem organizacji działa również przedszkole „Frajda”.

Centrum jest miejscem umożliwiającym spotkanie przedstawicieli społeczności żydowskiej, rodzin, dzieci, osób starszych, młodzieży, mieszkańców Krakowa i turystów. Wszyscy mają okazję uczestniczyć w realizacji przedsięwzięć społecznych, edukacyjnych i religijnych.” – brzmi opis na plakacie JCC.

Pozostałe synagogi

Oprócz synagog Remuh i Tempel, w dzielnicy Kazimierz znajduje się pięć innych żydowskich świątyń. Wszystkie są jednak nieczynne i służą w głównej mierze celom turystycznym lub spełniają inne funkcje.

Jedną z nich jest Synagoga Stara (ul. Szeroka 24) , czyli najstarsza świątynia żydowska w Polsce, a tym samym jedna z najstarszych w Europie, która do 1939 roku była najważniejszą synagogą w Krakowie i centralnym miejscem spotkań wspólnoty żydowskiej. Obecnie wewnątrz Starej Synagogi znajduje się filia Muzeum Historycznego Miasta Krakowa – Dzieje i Kultura Żydów. „Tu w Starej Bożnicy Tadeusz Kościuszko w dniach insurekcji 1794r. przemawiał do Żydów wzywając do walki o wyzwolenie ojczyzny” – brzmi napis na pamiątkowej tablicy, wewnątrz świątyni.

Synagoga Wysoka to niewielka budowla, znajdująca się przy ul. Józefa 38. Świątynia powstała w drugiej połowie XVI wieku, a zamknięto ją w okresie II wojny światowej. Jest to jedyna w Polsce synagoga, w której sala modlitw znajduje się na piętrze, czemu świątynia zawdzięcza swą dumną nazwę.

Synagoga Izaaka mieści się na rogu ul. Kupa oraz ul. Izaaka. Zgodnie z nazwą, świątynia powstała z inicjatywy Izaaka Jakubowicza (który obecnie spoczywa na wspomnianym Cmentarzu Remuh), a jej początki sięgają XVII wieku. Obecnie synagoga jest zamknięta, co spowodowane jest trwającymi remontami.

Nazwę barokowej Synagogi Kupa (ul. Miodowa 27) zaczerpnięto od hebrajskich słów kupat-cdaka (pl. puszka ofiarna). Świątynię bowiem w XVII wieku ufundowano z datków. Za czasów funkcjonowania świątyni, nazywana był Synagogą Ubogich, gdyż wówczas obok funkcjonował przytułek dla biednych. Podobnie jak w przypadku innych, obecnie synagoga jest otwarta dla turystów.

Księgarnia Austeria

Żydowska Księgarnia Austeria znajduje się w Synagodze Poppera, na ul. Szerokiej 16. Świątynia powstała w XVII wieku, a jej fundatorem był żydowski kupiec Wolf Popper. Obecnie synagoga jest nieczynna, a od 2017 roku mieści się w niej księgarnia, gdzie można zakupić książki zarówno w języku polskim, jak i włoskim, hebrajskim, węgierskim czy angielskim. Działające przy księgarni Wydawnictwo Austeria zajmuje się, przede wszystkim, publikowaniem literatury o tematyce żydowskiej.

„_Stała poszerzająca się oferta obejmuje literaturę jidysz, hebrajską, włoską, francuską, niemiecką, węgierską, dzieła Josepha Rotha, współczesną poezję i prozę Adama Wodnickiego._” – brzmi opis na stronie internetowej wydawnictwa.

W księgarni, oprócz klasycznych książek, możemy zakupić również ciekawe akcesoria, takie jak: torby, plakaty, mapy oraz flagowe „książki do pisania”, czyli notatniki o określonej tematyce, wzbogacone o zbiory cytatów i fotografii.

Nowy Cmentarz Żydowski

Nowy cmentarz żydowski, znajdujący się przy ul. Miodowej 55, to jedyny w Krakowie czynny żydowski cmentarz. Jego historia sięga XIX wieku, kiedy po zamknięciu Cmentarza Remuh, Żydzi nabyli grunt pod budowę nowego cmentarza. W obrębie obiektu mieści się również cmentarz wojskowy nr 387, powstały w okresie I wojny światowej, gdzie znajdują się groby 148 żołnierzy pochodzenia żydowskiego.

Obecnie cmentarz stanowi miejsce pochówku dla okolicznych Żydów. Jest również otwarty do zwiedzania dla turystów, którzy mogą zobaczyć żydowskie groby każdego dnia, z wyjątkiem soboty. Oprócz nagrobków, na terenie cmentarza znajduje się pomnik upamiętniający Żydów zamordowanych podczas II wojny światowej.

Plac Nowy

To zdecydowanie najbardziej rozpoznawalne miejsce, będące symbolem dzielnicy Kazimierz. Z placu, zwanego również Żydowskim, odchodzą ulice: Nowa, Estery, Rabina Meiselsa oraz Warszauera. Nazwy dwóch ostatnich służą upamiętnieniu Rabina Beera Meiselsa, będącego naczelnym rabinem krakowskim, oraz Jonatana Warshauera – lekarza o żydowskim pochodzeniu.
Na Placu Nowym znajduje się słynny Okrąglak, który od ponad 100 lat funkcjonuje jako pawilon handlowy. W okresie międzywojennym pełnił on funkcję rytualnej żydowskiej rzeźni drobiu. Wybudowany na planie dwunastokąta „rondel”, obecnie mieści w sobie obiekty handlowe oraz gastronomiczne, gdzie można zjeść m.in. okryte sławą zapiekanki, uwielbiane zarówno przez turystów, jak i mieszkańców miasta.

Centrum Kultury Żydowskiej

Kolejnym punktem na mapie Krakowa, związanym z judaizmem, jest Centrum Kultury Żydowskiej, będące jednocześnie siedzibą fundacji Judaica, znajdujące się na ul. Beera Meiselsa 17. Do celów inicjatywy należą m.in.: „ochrona żydowskiego dziedzictwa na Kazimierzu”, czy „rozpowszechnianie wiedzy o historii i kulturze Żydów polskich wśród młodego pokolenia”.

W centrum odbywa się wiele wydarzeń o tematyce żydowskiej, a na stronie internetowej organizacji, co miesiąc pojawia się miesięczny program inicjatyw, prowadzonych przez CKŻ. W programie m.in. wykłady, spotkania autorskie i promocyjne, konferencje, czy wystawy. Obecnie, w centrum można obejrzeć wystawę malarstwa pt. „Energia krajobrazu”.
Obok CKŻ funkcjonuje kawiarnia „Sara”, antykwariat „Na Kazimierzu” oraz centrum konferencyjne.

Żydowskie Muzeum Galicja

Mieszczące się na ul. Dajwór 18, Żydowskie Muzeum Galicja umożliwia odwiedzającym obejrzenie wystaw, związanych z judaizmem. W muzeum można zobaczyć dwie stałe wystawy – „Śladami Pamięci” oraz „Pamięć Niedokończona”, ale Galicja oferuje również wiele wystaw tymczasowych. Ponadto, w muzeum znajduje się także kawiarnia, sklep z pamiątkami oraz muzealna księgarnia.

Fragment murów getta

Lekko oddalonym od Kazimierza, ale niezwykle istotnym punktem jest fragment murów dawnego getta, znajdujący się na ul. Lwowskiej 29, w dzielnych Podgórze.

Getto w Krakowie zostało utworzone w 1941r. przez Niemców. Do środka prowadziły cztery bramy – główna znajdowała się przy Rynku Podgórskim. Teren getta obejmował dużą część dzielnicy Podgórze, a jednym z centralnych punktów był Plac Bohaterów Getta, funkcjonujący wówczas pod nazwą Plac Zgody.

Fragment muru getta przy ul. Lwowskiej swoim wyglądem przypomina żydowskie nagrobki (tzw. micwy). Na ścianie muru znajduje się tablica, upamiętniająca Żydów, zamordowanych przez Niemców w getcie: „Tu żyli, cierpieli i ginęli z rąk hitlerowskich oprawców. Stąd wiodła ich ostatnia droga do obozów zagłady.”

Dawno temu na Kazimierzu

Pisząc o żydowskich śladach w Krakowie, nie sposób pominąć licznych lokali gastronomicznych, oferujących żydowskie potrawy i przysmaki. Jednym z nich jest restauracja „Dawno Temu na Kazimierzu”, znajdująca się na ul. Szerokiej 1.

Lokal niewątpliwie przyciąga uwagę swoim niecodziennym wyglądem zarówno na zewnątrz, jak i w środku. Restauracja powstała w miejscu, gdzie kiedyś znajdowało się pięć różnych, żydowskich lokali: sklep Stanisława Nowaka, pracownia stolarska Benjamina Holcera, sklep z galanterią Arona Weinberga, salon krawiecki Szymona Kaca oraz sklep towarów różnych Chajima Kohana. Obecnie, wystrój restauracji skutecznie nawiązuje do dawnych miejsc, bowiem w środku znajduje się wiele starych przedmiotów – od przyrządów stolarskich, przez zachowane mury, aż po ubrania.

Klienci lokalu mają możliwość skosztowania tradycyjnych żydowskich potraw, napojów oraz deserów. Największą popularnością cieszy się flagowy sernik pasha.

Restauracja Ariel

Restauracja „Ariel” powstała w latach 90. w jednej z XVIII-wiecznej Kamienicy Rabinowskiej, na ul. Szerokiej 18. Nazwa lokalu inspirowana jest imieniem jednego z archaniołów ze Starego Testamentu. W restauracji mieści się kilka sal, a każda z nich zaciekawia unikalnym klimatem i stylem.

W jednej z nich znajduje się pierwsza w Krakowie prywatna galeria sztuki judaistycznej, współczesnej oraz dawnej. Zaś w Sali Koncertowej odbywają się koncerty zespołów, prezentujących na scenie muzykę żydowską oraz galicyjską.
W menu lokalu znajduje się wiele ciekawych potraw kuchni żydowskiej – m.in. ryby po żydowsku, żydowski kawior czy tradycyjny pieróg.

emisja bez ograniczeń wiekowych
Wideo

Michał Pietrzak - Niedźwiedź włamał się po smalec w Dol. Strążyskiej

Dołącz do nas na Facebooku!

Publikujemy najciekawsze artykuły, wydarzenia i konkursy. Jesteśmy tam gdzie nasi czytelnicy!

Polub nas na Facebooku!

Kontakt z redakcją

Byłeś świadkiem ważnego zdarzenia? Widziałeś coś interesującego? Zrobiłeś ciekawe zdjęcie lub wideo?

Napisz do nas!

Polecane oferty

Materiały promocyjne partnera

Materiał oryginalny: Spacer po Krakowie śladami judaizmu. Najciekawsze miejsca związane z kulturą i historią Żydów - Gazeta Krakowska

Wróć na krakow.naszemiasto.pl Nasze Miasto