Sezon letni na Wawelu

Biblioteka Sapiehów z Krasiczyna w Zamku Królewskim na Wawelu
Wystawa czasowa 18 marca – 31 maja 2014

Pierwsza prezentacja wybranych egzemplarzy z księgozbioru rodziny Sapiehów z Krasiczyna, zakupionego od Michała Ksawerego Sapiehy w roku 2013 dzięki dotacji Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Biblioteka Sapiehów z Krasiczyna to jeden z najcenniejszych polskich księgozbiorów rodowych.

Liczy około 14 tys. pozycji w języku polskim, łacińskim, francuskim, niemieckim, dotyczących różnych dziedzin wiedzy, m.in. religii, historii, geografii, przyrody. Jego olbrzymi walor wynika z obecności w zbiorze tomów o dużej wartości historycznej i kulturowej – starodruków polskich i obcych oraz druków z XIX-XX stulecia.

Jako jeden z nielicznych polskich magnackich zbiorów bibliotecznych, który dotrwał do dzisiejszych czasów mimo licznych zawirowań historycznych.

Bibliotekę Sapiehów przywieziono na Wawel z Kurii Metropolitalnej w Krakowie w roku 1953, po konfiskacie dokonanej wówczas przez Urząd Bezpieczeństwa. Od roku 1973 jest przechowywany w zamku w Pieskowej Skale – oddziale Zamku Królewskiego na Wawelu.

Na wystawie zostaną zaprezentowane wybrane egzemplarze książek oraz zabytkowe oprawy i ekslibrisy. Ekspozycję wzbogacą portrety przedstawicieli rodziny Sapiehów z Kodnia, właścicieli biblioteki, oraz widoki Krasiczyna, będącego od XIX wieku nową siedzibą rodu.

Pokaz pamiątek po Tadeuszu Kościuszce
25 marca – 6 kwietnia

W 220 rocznicę rozpoczęcia Powstania Kościuszkowskiego Zamek Królewski na Wawelu prezentuje cenne pamiątki związane z Tadeuszem Kościuszką: dwa listy, jeden bardzo rzadko eksponowany, drugi niepublikowany i wystawiany po raz pierwszy, tabakierki wykonane przez Wodza Insurekcji oraz jego mały portret.

Jeden z dwóch prezentowanych listów, z rysunkiem pejzażu, wykonanym ręką Kościuszki, wiąże się z dziejami innej, znaczącej pamiątki narodowej. W tym niezwykle rzadko eksponowanym liście opisywana jest szabla wielkiego wezyra Kara Mustafy, zdobyta pod Wiedniem przez Jana III Sobieskiego. Przez pewien czas była ona własnością Tadeusza Kościuszki. Drugi, o tematyce, która może wydawać się skromniejsza – dotyczy zaopatrzenia dla wojska – jest bezpośrednim świadectwem podejmowanych działań organizacyjnych na rzecz Insurekcji. Ten niepublikowany list ze zbiorów prywatnych jest pokazywany publicznie po raz pierwszy.

Do najcenniejszych obiektów należą trzy tabakierki wykonane przez Kościuszkę. Naczelnik, wzorem innych osiemnastowiecznych dyletantów z najwyższych sfer, posiadał przenośny warsztat tokarski, wykonując w wolnych chwilach prezenty dla bliskich mu osób lub dla swojego użytku. Jedna z nich ma szczególny charakter.

Jest to rodzaj relikwiarza z puklem włosów Naczelnika. Wymienionym zabytkom towarzyszy miniaturowy portrecik Naczelnika, autorstwa Jana Rustema. Powstał on najpewniej jeszcze w okresie trwania powstania. W prezentowanych zbiorach znajduje się także statuetka ukazująca postać bohatera oraz skromny żeliwny medal wykonany około roku 1818.

Pokazowi towarzyszy publikacja.

Carowie Szujscy przed królem Zygmuntem III w roku 1611

Pokaz po konserwacji obrazu ze zbiorów Lwowskiego Muzeum Historycznego. Obraz przedstawia scenę, która rozegrała się w Sali Senatu w Zamku Królewskim w Warszawie 29 października 1611 r. Była ona zakończeniem uroczystego wjazdu do miasta hetmana polnego koronnego Stanisława Żółkiewskiego, zwycięzcy wojsk moskiewskich pod Kłuszynem w roku 1610 oraz zdobywcy Moskwy w tym samym roku. Dzieło to jest jedną z nielicznych zachowanych pamiątek tamtych wydarzeń. Malowidło powstało pod koniec pierwszej ćwierci XVII stulecia w kręgu królewskiego malarza Tomasza Dolabelli.