Nasza Loteria NaM - pasek na kartach artykułów

Setna rocznica śmierci Erazma Jerzmanowskiego

Maryla-Maria Majcher
Maryla-Maria Majcher
Mija 100 lat od śmierci Erazma Jerzmanowskiego – patrioty, wynalazcy, przedsiębiorcy, społecznika, filantropa oraz fundatora nagród za wybitną działalność naukową, artystyczną i humanitarną.

W ramach obchodów setnej rocznicy śmierci Erazma Jerzmanowskiego w piątek 6 lutego zostaną złożone wieńce na jego grobie na cmentarzu Rakowickim (niedaleko grobu Matejki), a w sobotę o 10.30 w auli Polskiej Akademii Umiejętności odbędzie się sesja naukowa poświęcona jego działalności.

W niedzielę 8 lutego o godz. 11.30 w kaplicy Św. Mikołaja z Tolentino w Parku Jerzmanowskich metropolita krakowski Kard. Stanisław Dziwisz odprawi uroczystą mszę św. w intencji Erazma Jerzmanowskiego oraz poświęci sztandar Towarzystwa Przyjaciół Prokocimia im. Erazma i Anny Jerzmanowskich.

O Eraźmie Jerzmanowskim

Jego biografia jest dobrze znana mieszkańcom Prokocimia, który zawdzięcza mu swój rozwój. Tutaj w 1896 roku Erazm Jerzmanowski osiedlił się po powrocie z Ameryki, gdzie dorobił się wielkiej fortuny pracując jako prezes jednej z największych kompanii gazowniczych.

W Prokocimiu prowadził swoją filantropijną działalność na rzecz wszystkich potrzebujących. Za życia cieszył się ogromnym szacunkiem zarówno Amerykanów jak i Polaków. Był postacią szeroko znaną w całej Europie. Obecnie Towarzystwo Przyjaciół Prokocimia kultywuje pamięć i popularyzuje wiedzę o tym wspaniałym, lecz przez lata komunizmu, zapomnianym rodaku.

Warto poznać bliżej sylwetkę „polskiego Nobla”, jak często określano Erazma Jerzmanowskiego. Urodził się w 1844 r. w Tomisławicach koło Kielc, po ukończeniu politechniki w Puławach brał udział w powstaniu styczniowym, a po jego upadku został osadzony w twierdzy w Ołomuńcu. Po wyjściu na wolność musiał emigrować, kształcił się na uczelniach technicznych Paryża, po czym wyjechał do Ameryki i tam pracował w przemyśle gazowniczym dokonując wielu wynalazków w dziedzinie oświetlenia gazowego, przez co zyskał powszechne uznanie. Jego wybitne uzdolnienia sprawiły, że szybko awansował i wkrótce objął stanowisko prezesa wielkiej kompanii gazowej.

Jego dom zawsze był pełen Polaków, którym Jerzmanowski pomagał w uzyskaniu stabilizacji na obczyźnie. Finansował czytelnię polską oraz wspomagał Towarzystwo Dobroczynne Związku Polskiego, a ponadto ufundował dla Polaków kościół katolicki w Nowym Jorku. Za swoje zasługi jako filantropa i katolika został odznaczony przez papieża Leona XIII Komandorią Krzyża Św. Sylwestra.

Zawsze myślał o powrocie do Polski na stałe. Swoje marzenie spełnił w 1896 roku zakupując Prokocim wraz z pałacem i zabudowaniami dworskimi położonymi w dużym parku, który później pięknie zaaranżował.

To jemu Prokocim zawdzięcza swój rozkwit. Jerzmanowski opiekował się tutejszą szkołą, finansował wyjazdy wakacyjne młodzieży, wspomagał materialnie ubogie rodziny ofiarując im często działki czy materiał na budowę domów. Interesował się żywo losem uczestników powstania styczniowego pomagając im finansowo, żył sprawami Krakowa, m.in. ufundował witraże wawelskie zaprojektowane przez Mehoffera, wspomagał działalność brata Alberta Chmielowskiego.

Nie sposób w kilku zdaniach opisać wszystkie zasługi Jerzmanowskiego związane z jego społecznikowską pasją i działalnością charytatywną.

W swoim testamencie Jerzmanowski ustanowił Fundację im. Erazma i Anny małżonków Jerzmanowskich, zobowiązując Akademię Umiejętności do przyznawania corocznych wysokich nagród pieniężnych (stąd nazywano go polskim Noblem) za wybitne osiągnięcia naukowe, artystyczne i za działalność humanitarną. Nagrody te do roku 1939 zostały przyznane 17 osobom m.in. Sienkiewiczowi i Paderewskiemu.

Po śmierci Erazma Jerzmanowskiego (zm. 7.02.1909 r.) jego żona sprzedała całą posiadłość o.o. Augustianom. Pałac zaczął pełnić funkcje klasztorne (po wojnie przejęło go państwo, Augustianie odzyskali prawa w 2003 roku), a z dawnej wozowni została utworzona kaplica o niepowtarzalnym klimacie – obecnie pięknie odnowiona, pod wezwaniem Św. Mikołaja z Tolentino.




emisja bez ograniczeń wiekowych
Wideo

Filip Chajzer o MBTM

Dołącz do nas na Facebooku!

Publikujemy najciekawsze artykuły, wydarzenia i konkursy. Jesteśmy tam gdzie nasi czytelnicy!

Polub nas na Facebooku!

Kontakt z redakcją

Byłeś świadkiem ważnego zdarzenia? Widziałeś coś interesującego? Zrobiłeś ciekawe zdjęcie lub wideo?

Napisz do nas!

Polecane oferty

Materiały promocyjne partnera
Wróć na krakow.naszemiasto.pl Nasze Miasto