Prof. Izabela Sołjan: Fenomen polskiego pątnictwa na świecie wynika z wysokiej religijności i tradycji

Do wybuchu pandemii ok. 7 mln. Polaków odbyło pielgrzymkę do polskich lub zagranicznych sanktuariów. Z czego ok. 2 mln. do krakowskiego Sanktuarium w Łagiewnikach. Skąd się bierze taka popularność tego miejsca kultu?
To co stoi u podstaw Sanktuarium to kult Miłosierdzia Bożego. Duży wkład w jego rozwój miał papież Jan Paweł II, który ustanowił Święto Miłosierdzia Bożego. Poza tym, wydaje mi się, że w człowieku jest taka potrzeba kontaktu materialnego z Sacrum. To, co więc przyciąga pielgrzymów do Łagiewnik to fakt, że mogą zobaczyć obraz Jezusa Miłosiernego czy relikwie Siostry Faustyny. Nie można jednak zapominać o dobrej promocji kultu miłosierdzia, jaką prowadzą siostry chociażby poprzez organizowane na całym świecie misje. Mimo to, te ok. 2 mln pielgrzymów rocznie, w skali największych sanktuariów to nie jest wyjątkowo duża liczba. Wydaje mi się, że Łagiewniki mają większy potencjał.

Co zrobić zatem, żeby zwiększyć ten potencjał?
Można skierować ofertę do pielgrzymów indywidualnych, a nie tylko grup zorganizowanych. Dobrze by było również, by czasopisma wydawane przez Sanktuarium ukazywały się w kilku językach.

Polskie pątnictwo stanowi fenomen na skalę europejską, a nawet światową. Z czego to wynika?
Wynika to z religijności Polski i nurtu pobożności ludowej, w który wpisują się pielgrzymki. Nie można też zapominać o uwarunkowaniach historycznych. My bardzo długo nie mieliśmy państwowości polskiej, bo mieliśmy okres zaborów, Kościół był wówczas jedyną ostoją polskości. Ważną rolę pełnił również w okresie rządów komunistycznych, będąc wyraźną przestrzenią opozycyjną wobec oficjalnej władzy. Od kilku lat jednak widać spadek religijności polskiego społeczeństwa, zwłaszcza ludzi młodych.

Czy spadek religijności przełoży się na spadek liczby pątników?
Być może, ale dopóki mamy starsze pokolenia, które pielgrzymują i silne ruchy religijne młodych nie mamy się raczej czego obawiać.

Z czego wynika potrzeba pielgrzymowania?
Wynika przede wszystkim z naszej pobożności. Chociaż charakter pielgrzymowania się zmienił - w tej chwili czynnik poznawczy coraz częściej jest równorzędny z czynnikiem religijnym.

Jakie miejsca religijnego kultu są najchętniej odwiedzane przez pielgrzymów w Małopolsce i w Krakowie?
W Krakowie zdecydowanie dominują Łagiewniki i Sanktuarium Jana Pawła II, które przyciągają większość pielgrzymów. W przestrzeni religijnej miasta funkcjonuje jednak znacznie więcej sanktuariów, głównie o znaczeniu lokalnym. Ciekawym przypadkiem jest Kościół św. Katarzyny na Kazimierzu, gdzie jest koronowany obraz Matki Bożej Pocieszenia. To miejsce funkcjonuje jako Sanktuarium Maryjne, a ponadto od lat rozwija się tam kult św. Rity. Dużą popularnością cieszy się również kult o. Pio w kościele Kapucynów. W Małopolsce, rangę międzynarodową ma również sanktuarium Pasyjno-Maryjne w Kalwarii Zebrzydowskiej, sanktuarium Matki Bożej Fatimskiej na zakopiańskich Krzeptówkach oraz sanktuarium Jana Pawła II w Wadowicach. Wśród wielu znaczących ośrodków można wymienić m.in.: Ludźmierz, Alwernię, Tuchów, Limanową czy Stary Sącz.

W czym powinniśmy upatrywać szansy na rozwój turystyki religijnej w regionie?
Wystarczy popatrzeć na bogactwo klasztorów i zakonów. Ludzie szukają duchowości, wyciszenia. Klasztory mogą pod tym kątem pomagać, czego przykładem są turnusy w Tyńcu. Dużo zależy jednak od administratorów Sanktuariów. To na czym powinni się skupić, to lepsza promocja miejsc kultu, oferta dla turysty indywidualnego i lepsza współpraca z samorządami pod kątem informacji.

Spadek liczby miejsc na rynku pracy