Orhan Pamuk w Krakowie [materiał użytkownika MM]

Sto trzeci Noblista w dziedzinie literatury odwiedził w Kraków, by spotkać się z czytelnikami. Orhan Pamuk (ur. 07.06.1952 r.) jest cenionym tureckim pisarzem, który od 23 roku życia poświęcił się literaturze. Wcześniej studiował architekturę i dziennikarstwo, był także uzdolniony artystycznie, jednak wybrał dziedzinę, w ramach której Szwedzka Akademia doceniła go i nagrodziła w 2006 roku. Tak brzmiało uzasadnienie noblowskiego werdyktu: "Nagrodzono pisarza, który w poszukiwaniu melancholijnej duszy swojego rodzinnego miasta odkrył nowe symbole zderzenia i przenikania się kultur."

W czasie spotkanie z czytelnikami w Krakowie Pamuk mówił o swojej fascynacji twórczością Josepha Conrada. Zwrócił uwagę na dwa oblicza autora "Jądra ciemności": z jednej strony to Europejczyk, kolonialista, który doświadcza przemocy na dalekich lądach, a z drugiej - humanista, moralista, którego ciekawi wymiar etyczny. Turecki pisarz ceni zwłaszcza tego drugiego Conrada i zainteresowany jest bardziej powieściami miejskimi, w których autor "W oczach Zachodu" traktuje o wyborach, dylematach moralnych, wyborze narodowej tożsamości. Zwara uwagę na zainteresowanie Conrada relacjami pomiędzy Wschodem a Zachodem, co stanowi również ważny punkt w powieściach Pamuka.

Pamuk jest pisarzem, który podejmuje temat relacji Wschodu i Zachodu. Należy do tureckiej elity inteligenckiej, która potępia ślepe wprowadzanie europejskich wzorców z równoczesnym zatracaniem narodowych wartości i tradycji. Opowiedział o tym jak od XIII wieku następowała powolna westernizacja społeczeństwa tureckiego. Elita turecka miała wzrok skierowany w stronę Europy, a przede wszystkim na Francję. Pamuk w swoich licznych powieściach pokazuje ścieranie się tych dwóch różnych cywilizacji. Jak sam pisze: "Czuję się tak, jakbym ciągle stał na moście łączącym brzegi Bosforu, nie należąc ani do europejskiej, ani do azjatyckiej części Turcji, i obie je opisywał." Pamuk uwielbia tureckość i Stambuł - miasto, w którym się urodził i żył, ale jednocześnie docenia kulturę Zachodu i korzyści płynące ze stykania się tych dwóch odrębnych kultur.

Turecki Noblista odpowiadał również na pytania o zadania literatury. Stwierdził, iż zadaniem literatury jest opowiadanie świata za pomocą słów. Pisarz powinien opowiadać historię poprzez postaci i pokazywać jak wygląda on w oczach innych. Pisanie powieści to oglądanie świata czyimiś oczami. Każda powieść powinna mieć też swojego "opowiadacza", czyli kogoś, kto opowiada historię, kto mówi, kiedy zginą bohaterowie, kto poprowadzi i zbierze wątki. Dobra powieść powinna wciągnąć czytelnika. Jest to rodzaj gry ze strony autora, gry niełatwej, bo wymagającej i czasami wycieńczającej, ale dającej szczęście: "Chcę rzeczy, które ludziom są znane, przedstawić w taki sposób, by na ich twarzy pojawił się uśmiech, by dostrzegli coś nowego. Życie jest rzeczą wspaniałą, podobnie literatura, która jest w stanie pokazać wspaniałość życia z niemal krystaliczną czystością. Literatura powinna uchwycić niemal religijne piękno świata."

Powieści Pamuka tłumaczone są obecnie na 62 języki. W języku polskim ukazały się m.in. "Śnieg", "Nazywam się Czerwień", "Nowe życie", "Stambuł. Wspomnienia i miasto", "Dom ciszy", "Biały zamek", "Muzeum niewinności", "Czarna księga", "Inne kolory", "Pisarz naiwny i sentymentalny".