Ogólnopolski Dzień Walki z Depresją. Ważne indywidualne wsparcie!

- Dr Dorota Wilanowska-Parda: To prawda, nasze Centrum, w którego skład wchodzi na razie funkcjonująca od czerwca ubiegłego roku Poradnia Zdrowia Psychicznego dla Dzieci i Młodzieży oraz Oddział Dzienny, który otwarliśmy w listopadzie, to rzeczywiście budowanie od podstaw. Szpital obchodził wprawdzie niedawno stulecie, ale dzieci i młodzieży nie leczono tu od wielu lat. Kryzys psychiatrii dziecięcej, o którym media piszą mniej więcej od roku skłonił władze Szpitala do wyjścia naprzeciw potrzebom, tej grupy. Okazało się, że miejsc jest w Małopolsce, zresztą nie tylko w Małopolsce, zbyt mało. Zdecydowałam się więc podjąć wyzwanie, jakim jest tworzenie centrum. Te działania wciąż trwają, bo ambicją Szpitala Babińskiego, jak i moją jest w miarę możliwości pełne wpisanie się w budowany obecnie w województwie system opieki z pełnym zakresem świadczeń, a więc nie tylko leczeniem ambulatoryjnym i dziennym, ale także środowiskowym, a w niedalekiej miejmy nadzieję przyszłości również stacjonarnym. Po tych ośmiu miesiącach pracy mogę mówić o satysfakcji, także tej osobistej, wynikającej choćby stąd, że budowany zespół składa się z ludzi zaangażowanych, myślących o Centrum, podobnie jak ja, w kategoriach wyzwania, któremu trzeba wspólnie sprostać. To cieszy, gdy można pracować z ludźmi pragnącymi zbudować wspólnymi siłami coś dobrego i potrzebnego. Z osobami, które mając już spore doświadczenie w pracy z pacjentem w okresie dorastania, dbają o własny rozwój zawodowy i chcą podnosić swoje kwalifikacje. Specyfika naszej pracy polega na całościowym podejściu do adolescenta i jego rodziny. Z syntezy naszych obserwacji rodzi się indywidualny program leczenia oraz tam, gdzie to potrzebne, wsparcia, także dla rodziny i opiekunów młodego człowieka. Praca psychoterapeutyczna zarówno w Poradni jak i w Oddziale Dziennym podlega regularnej superwizji.

- Ukierunkowani jesteśmy głownie na pomoc młodym ludziom od 12 roku życia. Większość z zaburzeń, z jakimi się spotykamy związana jest więc z wchodzeniem i przeżywaniem okresu dorastania. Są to wprawdzie zaburzenia, które można określić jako wymagające interwencji, ale z reguły o charakterze przemijającym, z więc typowe dla tego okresu w życiu człowieka. Drugą kategorią są zaburzenia czy trudności adaptacyjne, takie jak kłopot z odnalezieniem się w nowej sytuacji, w nowej szkole, w innej niż dotychczasowa grupie rówieśniczej. Tu symptomami są trudności z realizacją obowiązku szkolnego, i nie są to jak kiedyś wagary, ale raczej dłuższe nieobecności. Narastającym zjawiskiem są zachowania autoagresywne. Większość pacjentów zgłaszających się do naszej Poradni ma w swojej historii samookaleczenia. I nie jest to kwestia mody, ale zjawiska, agresji skierowanej wobec samego, czy samej siebie. Dochodzą do tego zaburzenia odżywiania i pojawiające się u młodych ludzi zaburzenia osobowości, wcześniej diagnozowane u osób dorosłych. Stąd nasze dążenie do tworzenia grup terapeutycznych, w których z takimi zaburzeniami można skutecznie pracować.

- Dla wszystkich jest jasne, że o zdrowiu psychicznym dziecka czy młodego człowieka w wieku dorastania decydują środowisko domowe i szkolne. Proszę pamiętać, że psycholog czy psychiatra pojawia się dopiero wtedy, gdy ze zdrowiem jest coś nie w porządku. Dlatego wśród zadań Centrum widzimy także oddziaływania na rodzinę i szkołę. Niemniej jest to zadanie przede wszystkim dla psychiatrii środowiskowej. Oddziaływania tam gdzie pojawiają się jakieś dysfunkcje, skutkujące zaburzeniami zachowania u dzieci i młodzieży. Dzisiejszy świat dorosłych nastawiony na sukces, powoduje, że rodzice w poszukiwaniu tego sukcesu mniej uwagi poświęcają dzieciom. To niezrozumienie czy brak dostępności emocjonalnej i bliskiego kontaktu powoduje, że dzieci uciekają w świat wirtualny – społeczności i kontaktów w sieci, gier, czy co najbardziej rujnujące środków psychoaktywnych. Szkoła z obszernymi programami nauczania, także wytwarza atmosferę, czasem niezdrowego, współzawodnictwa. Podobnie jest też w samym środowisku rówieśników. Ci, którzy nie sprostają mogą doświadczać odrzucenia przeżywanego w tym wieku bardzo głęboko i boleśnie. Mamy deficyt miejsc, w których młodzi ludzie mogliby znaleźć szerszą ofertę zajęć pozalekcyjnych, pozwalających im rozwijać umiejętności bycia wspólnie w różnych aktywnościach, np sportowych czy artystycznych. Chcielibyśmy także bliżej współpracować z placówkami oświatowymi. Tam, gdzie można rozwinąć działania profilaktyczne, np w formie warsztatów dla uczniów, nauczycieli lub rodziców.

- W tej chwili domykamy przygotowanie ofert prowadzenia przez Szpital Babińskiego czterech Poradni Psychologicznych (trzech w Krakowie, w Skawinie), które według wprowadzanego obecnie systemu mają stanowić tak zwany I poziom referencyjny, czyli udzielać pomocy psychologicznej i wsparcia tym wszystkim, który przeżywają trudności, ale jeszcze nie potrzebują konsultacji w poradni zdrowia psychicznego. Wiele problemów da się rozwiązać na tym poziomie, tym bardziej, że zwłaszcza wśród młodszych, już samo podjęcie leczenia psychiatrycznego może być dla dziecka stygmatyzujące. W momencie uruchomienia zespołu leczenia środowiskowego w naszym Centrum będziemy mogli spełnić wymagania II poziomu referencyjnego, z chwilą otwarcia oddziału stacjonarnego, najwyższego III poziomu. Mamy potencjał i możliwości, Szpital ma plany odnośnie konkretnych budynków, które mogłyby być przeznaczone na taki oddział oraz na szkołę dla pacjentów objętych specjalistyczną opieką w ramach naszego Centrum. Wymaga to jednak czasu, bo wola po stronie Dyrekcji Szpitala, a także, jak słyszałam władz istnieje.

Szpital Kliniczny im. dr. Józefa Babińskiego w Krakowie w trosce o zdrowie psychiczne młodych i najmłodszych

W 2019 r. Szpital Kliniczny im. dr. Józefa Babińskiego w Krakowie, wychodząc naprzeciw potrzebom mieszkańców Małopolski w przeciągu kilku miesięcy uruchomił zupełnie nowy obszar świadczeń adresowanych do dzieci i młodzieży, głównie w wieku od 14 do 18 roku życia. W skład działającego od czerwca ubiegłego roku Centrum Zdrowia Psychicznego dla Dzieci i Młodzieży wchodzą Poradnia Zdrowia Psychicznego oraz uruchomiony w listopadzie Dzienny Oddział Psychiatryczny z ośmioma miejscami, przy czym pobyt w oddziale dziennym może trwać nawet do roku. Do połowy 2019 r. czyli od chwili uruchomienia Poradnia udzieliła blisko 1000 konsultacji dla 250 młodych pacjentów.

Jeszcze przed stworzeniem tych jednostek, w kwietniu 2019 r., by przygotować się do realizacji nowych wyzwań, Szpital zorganizował seminarium, w trakcie którego swoimi doświadczeniami dzielili się przedstawiciele podobnych instytucji działających w Polsce oraz przedstawiciele regionalnych i lokalnych instytucji (UMWM, Kuratorium MOPS w Krakowie oraz Poradni Psychologiczno-Pedagogicznych – będących w sposób naturalny partnerami powstającego centrum. Tego samego dnia w Małopolskim Oddziale Wojewódzkim Narodowego Funduszu Zdrowia złożona została oferta świadczeń Szpitala na rzecz młodych pacjentów.

Po pozytywnej odpowiedzi ze strony NFZ stworzony został zespół leczący, działający w zaadaptowanych do nowej funkcji pomieszczeniach. Nawiązano również współpracę z instytucjami zajmującymi się psychiatrią dzieci i młodzieży w Małopolsce, w tym z Oddziałem Psychiatrii Dorosłych Dzieci i Młodzieży Szpitala Uniwersyteckiego w Krakowie oraz z poradniami psychologiczno-pedagogicznymi działającymi na terenie Województwa Małopolskiego i Małopolskim Kuratorium Oświaty.

Te skromne jeszcze doświadczenia stanowią punkt wyjścia dla dalszych działań w zakresie rozbudowania skali i zakresu świadczeń dla dzieci i młodzieży. Szpitalowi udało się pozyskać lekarzy ze specjalizacją z psychiatrii dzieci i młodzieży, podobnie jak psychologów i psychoterapeutów, a kilku zatrudnionych już w Szpitalu uzupełnia swoje wykształcenie realizując specjalizacje tym zakresie.

W najbliższych planach jest przystąpienie do ogłoszonego przez Ministerstwo Zdrowia konkursu na prowadzenie czterech Poradni Psychologicznych dla dzieci i młodzieży i stworzenie w ten sposób ośrodka – I stopnia referencyjnego, a następnie otwarcie Zespołu Leczenia Środowiskowego – co pozwoli uzyskać status ośrodka psychiatrii dziecięcej II poziomu referencyjnego.

Istniejące zabytkowe pawilony znajdujące się na terenie zespołu szpitalno-parkowego w Krakowie Kobierzynie po renowacji i modernizacji stwarzają możliwość otwarcia oddziału stacjonarnego oraz szkoły dla leczących się tu młodych ludzi. W ten sposób oddział stacjonarny mógłby stanowić cześć Małopolskiego Centrum Leczenia Uzależnień oraz Zdrowia Psychicznego dla Dzieci i Młodzieży, a działające w strukturze Szpitala im. dr. Józefa Babińskiego w Krakowie Babińskiego Centrum Zdrowia Psychicznego dla Dzieci i Młodzieży już z pełnym zakresem świadczeń (poradnia, oddział dzienny zespół leczenia środowiskowego oraz oddział stacjonarny) status ośrodka III stopnia referencyjnego.