"Odcienie realizmu". W Muzeum Narodowym wystawa prac zapomnianego krakowskiego malarza Aleksandra Kotsisa

FLESZ - Polska zainwestuje w produkcję szczepionek

„Odcienie realizmu” to wystawa, którą Muzeum Narodowe w Krakowie przygotowało z okazji 185. urodzin Aleksandra Kotsisa. Składa się na nią ponad 120 obrazów olejnych oraz 70 akwarel, rysunków i szkiców wybranych z kolekcji muzealnych i prywatnych.

To pierwsza tak obszerna prezentacja twórczości artysty należącego do najważniejszych malarzy polskich drugiej połowy XIX wieku. Choć jego nazwisko pojawia się w podręcznikach historii sztuki polskiej obok tworzących w tym samym okresie Artura Grottgera i Jana Matejki, Aleksander Kotsis jest dziś postacią nieco zapomnianą.

- Ta wystawa ma przywrócić należne mu miejsce. Grottger to przedstawiciel w malarstwie polskim romantyzm najczystszej postaci, Matejko to historiozof, a gdzieś pośrodku plasuje się Kotsis, pokazując realia życia, ten obszar, gdzie ani Grottger ani Matejko się nie kierowali. Kotsis pokazuje, kto jest odbiorcą tego, co tworzyli Matejko i Grottger - mówi Andrzej Szczerski, dyrektor Muzeum Narodowego w Krakowie.

Aleksander Kotsis jest jednym z najważniejszych przedstawicieli polskiego malarstwa realistycznego. Urodził  się w podkrakowskim Ludwinowie, mieszkał w Podgórzu - wówczas podkrakowskiej wsi. Uczył się w krakowskiej Szkole Sztuk Pięknych i wiedeńskiej Akademie der bildenden Künste. Podróżował do Monachium, Paryża, Brukseli, jeździł w Alpy i Tatry. Jego dzieła prezentowane były między innymi w wiedeńskim Künstlerhausie, na wystawach organizowanych przez Oesterreichischer Kunstverein i na wiedeńskiej Wystawie Światowej w 1873 roku, gdzie jego obraz „Pisklęta” został nagrodzony złotym medalem. Zmarł w wieku 41 lat pozostawiając „ogromną tekę płócien”, w tym ponad 350 obrazów i szkiców olejnych.

- Zgromadzone na tej wystawie działa pokazują rozwój talentu Aleksandra Kotsisa, ewolucję artystyczną i różnorodność jego zainteresowań - to jedno z odkryć tej wystawy. Kotsis, który w historii sztuki kojarzy się z przedstawieniami tzw. biedy galicyjskiej i spauperyzowanej prowincji małopolskiej tutaj prezentuje się jako znakomity portrecista i pejzażysta, jest jednym z malarskich odkrywców Tatr. I wreszcie pokazuje się jako artysta, który był znakomitym kolorystą – wyjaśnia Andrzej Szczerski.

Portretując górali, mieszkańców podkrakowskiego Pogórza: Polaków, Żydów i Romów Kotsis kreśli perspektywę spoza mieszczańskiego świata, którą po nim podejmą m.in. Wyspiański.

- Zgodnie z duchem epoki jego twórczość korespondowała z hasłami głoszonymi przez rodzimych pozytywistów. Literackie powinowactwa z jego dziełami odnajdziemy w utworach Marii Konopnickiej, Bolesława Prusa, Henryka Sienkiewicza i Michała Bałuckiego. Równolegle twórczość Kotsisa cechuje charakterystyczny dla sztuki polskiej rys romantycznego postrzegania świata – wyjaśnia kuratorka wystawy Aleksandra Krypczyk-De Berra.

Główną część ekspozycji uzupełniono o cztery aneksy: „Kotsisa kod twórczy” będący kontekstem dotyczącym tajników techniki malarskiej artysty, „Kotsis poszukiwany” umożliwiający poznanie historii jego zaginionych dzieł, „Wieś jako inspiracja” prezentującego dzieła innych artystów zafascynowanych wsią i ludem oraz zamykający wystawę aneks „Kotsis i socrealiści” odnoszący się do recepcji dzieł artysty w latach 40. i 50. XX wieku.

Wystawa prac Aleksandra Kotsisa w Kamienicy Szołayskich potrwa od 5 marca do 13 czerwca 2021 roku.