Niezwykłe oprawy cennych starodruków na wystawie w Muzeum Hutten-Czapskiego

FLESZ - Koronawirus w Polsce. Zachowajmy czujność i zdrowy rozsądek

- Nie bez przyczyny mówimy o czytaniu książki „od deski do deski” – to deski właśnie były powszechnie używanym materiałem do oprawiania ksiąg. Zeszyte składki papieru lub pergaminu łączono z nimi za pomocą pasków skóry albo sznurów. Deski obciągano następnie skórą, i to skóra oprawy – tłoczona złotem, srebrem i ślepo – jest przedmiotem naszych zainteresowań i badań - wyjaśnia Agnieszka Perzanowska, kurator wystawy.

Od średniowiecza introligatorzy zdobili oprawy ksiąg, używając rozmaitych narzędzi: tłoków, radełek i plakiet, którymi tłoczyli w skórze elementy dekoracyjne, łączone we wzory charakterystyczne dla epoki wykonania oprawy. Udało się zidentyfikować część osób, które wywarły wpływ na styl zdobienia opraw. Byli wśród nich drukarze-wydawcy, a także wybitni bibliofile, zamożni, często podróżujący lub sprowadzający księgi z odległych krajów, dyktujący rzemieślnikowi styl oprawienia księgi. W mniejszym stopniu z introligatorami współdziałali złotnicy – surowce przez nich użytkowane były drogie, wykorzystywano je więc do ozdoby ksiąg wyjątkowych: liturgicznych i modlitewników.

Dobrze zachowane oprawy świadczą o zmienności artystycznych stylów w poszczególnych epokach, rzemieślniczym kunszcie ich wytwórców, rozmachu bibliofilskich działań, polegających nie tylko na zbieractwie ale i zabezpieczeniu oraz zdobieniu ksiąg.

Na oprawach późnogotyckich – z końca XV i pierwszych lat XVI wieku – znajdujemy kompozycje wykonane odbiciami pojedynczych tłoków: rozet, gałązek z liściem akantu, kwiatonów i wpisanych w kwadrat gryfów i orłów, z powszechnym w Europie Zachodniej
i Środkowej „wzorem owocu granatu” zapożyczonym z wzornictwa bogatych tkanin jedwabnych z nićmi złotymi i srebrnymi.

Wystawa czynna od 1 września 2020 do 28 lutego 2021