Nasza Loteria NaM - pasek na kartach artykułów

Nasza Historia. Wodociąg, kanalizacja, gaz, elektryczność i inne cuda techniki w Krakowie

Wodociągi na Bielanach
Wodociągi na Bielanach Andrzej Banaś
Na przełomie XIX i XX wieku krakowskim wizjonerom udało się przemienić mało znaczącą twierdzę nad granicą cesarstwa w metropolię na miarę tamtych czasów.

Inwestycje w miejską infrastrukturę były konieczne m.in. dlatego, że pod koniec XIX stulecia miasto zaczęło się rozrastać, co było oznaką wychodzenia z długoletniego kryzysu. Rosła liczba ludności (w 1869 r. - 55 tys., w 1900 - już 91 tys.), wznoszono nowe kwartały kamienic, pięły się w górę reprezentacyjne gmachy, a dzielnice położone poza obrębem Plant traciły podmiejski czy wręcz wiejski charakter, zmieniając się w pełnoprawne miasto. Stało się jasne, że czas najwyższy sięgnąć po urządzenia, bez których nie mogła się już obejść żadna nowoczesna metropolia.

W pierwszym rzędzie potrzebne były wodociągi. Za czasów prezydenta Józefa Dietla zastanawiano się skąd sprowadzać do Krakowa dobrą wodę (brano np. pod uwagę Tatry) i skąd w ogóle wziąć fundusze na budowę wodociągu. Przełom nastąpił w 1898 r. Rada miasta podjęła uchwałę o budowie wodociągu pompowego, zasilanego z Bielan. Tam też umiejscowiono główne urządzenia, co zresztą wymagało zgody władz wojskowych, jako że były to tereny forteczne. Do opracowania projektu wybrano radcę dworu Romana Kajetana Ingardena, inżyniera hydrotechnika i absolwenta politechniki wiedeńskiej. Jemu też powierzono kierowanie pracami.

Najpierw na Bielanach wydrążono studnie i postawiono zakład pomp, potem układano rurociąg na Zwierzyńcu i w Krakowie. Ze studni na Bielanach wodę pompowano do zbiornika pod kopcem Kościuszki, skąd już pod własnym ciśnieniem docierała do najwyżej położonych punktów miasta.

A kiedy w Krakowie pojawił się gaz i prąd? O tym w miesięczniku „Nasza Historia”. Ponadto w lutowym numerze m.in.:

KRAKÓW i MAŁOPOLSKA

Królowa Jadwiga - nie taka święta jak ją malują. Jaka była jedna z najważniejszych kobiet w historii Polski. Zmarłą młodo żonę Władysława Jagiełły znamy jako pobożną fundatorkę Akademii Krakowskiej, ale to tylko jedna jej twarz. Kreślimy obszerny portret kobiety z krwi i kości, która na Wawelu rąbała drzwi toporem i na czele armii zajęła Ruś Halicką.

Dzieje Podgórza. W XIX wieku konkurencyjne dla Krakowa miasto założył na drugim brzegu Wisły cesarz Józef II Habsburg. Dlaczego plan ukarania nieposłusznych krakowian się nie powiódł?

Pogodowe szaleństwa. Od -35 do +30 stopni w lutym? Tak bywało przed wojną. Zima stulecia z 1929 r. sparaliżowała Kraków, Małopolskę i cały kraj. Z kolei trzy lata wcześniej panowała wyjątkowo ciepła aura.

Tatrzańskie zagadki. W górskich kronikach roi się od tragicznych opowieści. Wielu tajemniczych zdarzeń do dziś nie rozwikłano. Podążamy tropem zagadkowych zgonów turystów na Czerwonych Wierchach i Lodowej Przełęczy.

Konfederaci na Wawelu. Niezależnie od tego, czy pochwalamy czy potępiamy konfederację barską, musimy się zgodzić, że odbicie zamku z rosyjskich rąk było brawurową akcją.

Krakowianin na ślubie z Bałtykiem. Przypominamy symboliczną uroczystość z lutego 1920 r., podczas której pierwsze skrzypce grał gen. Józef Haller.

KRAJ i ŚWIAT

Operacja Samum. Warto prześledzić nieznane szczegóły słynnej akcji polskich tajnych służb w Bagdadzie, podczas pierwszej wojny w Iraku.

Córka Marszałka walczy z Niemcami. Jadwiga Piłsudska-Jaraczewska osobiście dostarczyła aliantom prawie 300 samolotów bojowych.

Fałszywy konsul Austrii wyprowadził w pole całą armię urzędników PRL. O Czesławie Śliwie vel Silbersteinie nakręcono nawet film fabularny z Piotrem Fronczewskim w roli głównej.

Znikające książki. Jak komuniści wymazywali ze zbiorowej świadomości dzieła literatury i ich autorów. Nawet niewinne tytuły mogły trafić na indeks.

Sekrety Mościckiego. W młodości planował zostać terrorystą samobójcą. U szczytu politycznej kariery wywołał skandal obyczajowy. Skończył w kiepskim stylu. Jednym słowem: niepomnikowa sylwetka prezydenta II RP.

Szturm Kołobrzegu. Mija 70 lat od krwawej bitwy na Pomorzu zachodnim. Przypominamy atak na na niemiecką twierdzą Kolberg.

Ireneusz Iredyński - peerelowski artysta przeklęty. Pisarz słynął z burzliwego życia. Spędził nawet kilka lat w więzieniu w Sztumie za rzekomy gwałt. Jaki był naprawdę?

Polscy mafioso w Chicago. Kim byli najpoważniejsi konkurenci Ala Capone? Polskimi emigrantami.

KULTURA POPULARNA

Ava Gardner. „Najpiękniejsze zwierzę świata, kobieta-wamp, legenda” - tak opisywano urodziwą i jedną z najbardziej niepokornych aktorek w historii Hollywood.

Moda, sztuka, rozrywka. Przedstawiamy m.in. historię kultowej apaszki Hermesa, poruszających fotografii Diane Arbus i Pałacu Westminsterskiego, który przez 500 lat był siedzibą brytyjskich monarchów.

Lutowe kalendarium, a w nim m.in. rocznica urodzin Karola Darwina, ustanowienia „Mazurka Dąbrowskiego” hymnem Polski i emisji pierwszego odcinka serialu „Pan Samochodzik i templariusze”.

Kuchnia, a w niej o daniach z pulardy (niezwykle delikatnego kurzego mięsa) znanych i popularnych w kuchni staropolskiej.

Ożywiamy bohaterów i wydarzenia z naszej przeszłości. Najlepsze pióra i 100 stron pasjonujących historii. Kraków i Małopolska, kraj i świat. Miesięcznik Nasza Historia w kioskach i salonach prasowych

emisja bez ograniczeń wiekowych
Wideo

Filip Chajzer o MBTM

Dołącz do nas na Facebooku!

Publikujemy najciekawsze artykuły, wydarzenia i konkursy. Jesteśmy tam gdzie nasi czytelnicy!

Polub nas na Facebooku!

Kontakt z redakcją

Byłeś świadkiem ważnego zdarzenia? Widziałeś coś interesującego? Zrobiłeś ciekawe zdjęcie lub wideo?

Napisz do nas!

Polecane oferty

Materiały promocyjne partnera
Wróć na krakow.naszemiasto.pl Nasze Miasto