Łemkowszczyzna: egzotyka na krańcu Małopolski [materiał dziennikarza obywatelskiego]

Łagodne wzgórza, lasy pełne dostojnych buków, burzliwa niejednokrotnie historia, nazwy miejscowości pisane po polsku i cyrylicą, tajemnicze opustoszałe wsie, konie huculskie, malownicze drewniane cerkwie, maziarze i smolarze - zapomniane dziś zawody.

Uwagę zwiedzających ten zakątek Małopolski zwracają z pewnością opuszczone wsie, gdzie jedynymi śladami dawnych mieszkańców są malownicze cmentarze, fundamenty starych domostw i cerkwi. To echa bolesnego doświadczenia wczesnych lat po II wojnie światowej, gdy w ramach Akcji Wisła masowo przesiedlano stąd na tzw. ziemie odzyskane rdzennych mieszańców - Łemków.

Łemkowszczyzna pełna jest ciekawych kulturowych tropów. Łemkiem był najbardziej znany malarz nurtu sztuki naiwnej, Nikifor Krynicki. Ale mało kto wie, że tworzący w USA, najsłynniejszy artysta pop-artu, Andy Warhol, pochodził z Łemków zamieszkujących tereny Słowacji. A współcześnie, to tutaj jest kolebka uznanego wydawnictwa Czarne, tutaj tez żyje i tworzy jeden z ważniejszych polskich pisarzy - Andrzej Stasiuk.

Magia Łemkowszczyzny przyciąga artystów, niespokojne duchy, ale i turystów. To do nich adresowany jest szereg nowych produktów turystycznych, do powstania których przyczyniło się wsparcie Województwa Małopolskiego otrzymane w konkursie ofert "Małopolska Gościnna".

Znakomitą propozycją dla turystów i miłośników kultury łemkowskiej mogą być organizowane już po raz 18 "Dni Huculskie", w Stadninie Koni Huculskich w Regietowie. Od 14 do 16 września najwspanialsze konie i jeźdźcy zmagać się będą podczas widowiskowych zawodów konnych.

Atrakcji będzie bez liku: prezentacje koni huculskich, pokazy kaskaderskie i szermiercze, biesiada przy akompaniamencie muzyki łemkowskiej. Chętni, którzy zakupią bilety będą mieli okazję wziąć udział w loterii fantowej. Zwycięzca wyjedzie z Regietowa w siodle, bo główną nagrodą jest koń huculski.

Podczas tegorocznych Dni Huculskich nastąpi otwarcie nowej atrakcji turystycznej
- Wielokulturowego Szlaku Huculskiego. Projekt otrzymał wsparcie finansowe w konkursie „Małopolska Gościnna”, które pozwoliło utworzyć nowy szlak pieszo-konny o długości 10 kilometrów. Nowa trasa może stać się inspiracją do odwiedzania przepięknych, często jeszcze nieodkrytych zakątków Beskidu Niskiego.

Tereny Łemkowszczyzny w Małopolsce objęte są też projektem „Otwarty Szlak Architektury Drewnianej”. W jego ramach malowniczo usytuowane drewnianych cerkiewek i kościółków, na co dzień zamkniętych, będzie do 30 września udostępnionych dla zwiedzających.

Perełki drewnianego budownictwa są również prezentowane w wersji mini. Stowarzyszenie Pogranicza, przygotowało w miejscowości Ropa plenerową ekspozycję 30 miniaturowych makiet obiektów architektury drewnianej, znajdujących się w Beskidzie Niskim. To okazja, by podziwiać te budowle z nieco innej perspektywy.

Kolejny lokalny produkt turystyczny wykorzystuje dziedzictwo maziarzy ze wsi Łosie, leżącej na południe od trasy łączącej Grybów i Gorlice. Zapomniani już dziś maziarze trudnili się wytwarzaniem i handlem mazią, która służyła dawniej jako smar do osi wozów. By przypomnieć to dawne rzemiosło, organizowane są przewozy turystyczne konnym wozem maziarskim. Przede wszystkim w Łosiach - będących w przeszłości głównym ośrodkiem maziarstwa na tych terenach (można tam też zwiedzić Zagrodę Maziarza), ale również w innych wartych odwiedzenia miejscach Beskidu Niskiego - wsiach Bielanka, Nowica, Szymbark. Podróże wozem połączone są ze zwiedzaniem obiektów na Szlaku Architektury Drewnianej i prezentacjami ginących zawodów.

A dla wszystkich miłośników Łemkowszczyzny już wkrótce zostanie otwarte Centrum Kultury Łemkowskiej w Krynicy-Zdroju, gdzie będzie można poznać historię i kulturę Łemków.