Ładowanie monopolisty

Prezes UOKiK Cezary Banasiński nałożył na PKP Cargo 40 mln zł kary za naruszenie przepisów ustawy antymonopolowej. Podstawowe zarzuty Urzędu to narzucanie przez spółkę, do której należy 70 proc. wszystkich przewozów towarowych koleją w Polsce, uciążliwych warunków umownych kontrahentom oraz tworzenie barier dla powstania i rozwoju konkurencji.

PKP Cargo uważa karę za nader wysoką, prezes Banasiński - wręcz przeciwnie, twierdzi bowiem, że nie wykorzystał w pełni swych uprawnień w tym względzie. Maksymalna kara może wynosić maksimum 10 proc. przychodów winowajcy. Decyzja ma charakter natychmiastowej wykonalności, oczywiście można się od niej odwołać do Sądu Ochrony Konkurencji i Konsumentów.

Z informacji przekazanych nam przez UOKiK wynika, że w 2003 r. prezes wszczął z urzędu postępowanie antymonopolowe, zarzucając PKP Cargo stosowanie niezgodnych z prawem praktyk wymierzonych w konkurencję. Potwierdziło ono, że przewożąca towary kolejowa spółka nadużywa dominującej pozycji na rynku, o czym świadczą zapisy umów wieloletnich, w których narzuca się kontrahentom uciążliwe warunki współpracy, nie mówiąc o czerpaniu z tego nieuzasadnionych korzyści.

Przede wszystkim PKP Cargo zobowiązywało partnerów do korzystania wyłącznie ze swoich usług, zwłaszcza w transporcie określonych towarów (wskazane w załączniku do umowy), czyli tych strategicznych i najbardziej dochodowych (np. paliwo), natomiast w przypadku innych ładunków - o ile oferta spółki nie będzie gorsza od warunków przedstawionych przez innych przewoźników (zasada preferowanego wyboru). Kto tych warunków nie przyjmie, z tym PKP Cargo może nie podpisać wieloletniej umowy przewozowej, zaś sankcją za niewywiązywanie się z niej jest jej jednostronne rozwiązanie, na dodatek bez wypowiedzenia przez spółkę.

UOKiK uznał takie działanie za niedopuszczalne, ponieważ każdy podmiot powinien sam decydować o tym, z kim współpracuje. Brak takiej możliwości ogranicza swobodę działalności gospodarczej. Zdaniem Cezarego Banasińskiego, rygorystyczne warunki umów z kontrahentami przynoszą PKP Cargo nieuzasadnione korzyści. Przede wszystkim kolejowy przewoźnik ma pewność, że wieloletnia umowa wiąże współpracujące z nim firmy, a to oznacza, iż nie będą one w tym czasie korzystały z usług innych przewoźników, nawet jeżeli ich oferty byłyby korzystniejsze. W przewozie zaś innych towarów (mających mniejsze znaczenie i przynoszących niższy dochód), PKP Cargo nie będzie musiało przebijać oferty innych przewoźników.

Umowy wieloletnie zawierane są z firmami, które dostarczają bardzo duże ilości drogich ładunków: węgiel i inne paliwa stałe, materiały budowlane, surowce wykorzystywane w przemyśle hutniczym itp. A wiadomo, że wpływ kosztów transportu na ceny przewożonego towaru jest bardzo istotny, zaś w tym wypadku kluczowy, bowiem przewożone towary to podstawowe surowce (np. węgiel lub energia cieplna) do produkcji towarów powszechnego użytku. W efekcie, skutki tego rodzaju praktyk odczujemy my wszyscy - konsumenci, kupujący coraz droższe wyroby.

Prezes UOKiK uznał bezprawne praktyki PKP Cargo za antykonkurencyjne - monopolista nie dopuszcza bowiem na rynek innych przewoźników, ograniczając swobodę działalności gospodarczej. Od tego, czy powstanie konkurencja na tym rynku, zależy skuteczność liberalizacji towarowych przewozów koleją w ogóle. Temu celowi podporządkowane są działania prezesa UOKiK, który nakazał PKP Cargo wycofanie się z kwestionowanych praktyk i nałożył na spółkę karę w wysokości 40 mln zł. Za okoliczność obciążającą i wpływającą na wyższy wymiar kary prezes UOKiK uznał wprowadzenie Urzędu w błąd. W trakcie postępowania PKP Cargo poinformowało bowiem o odstąpieniu od stosowania w umowach wieloletnich niektórych postanowień, co okazało się niezgodne z prawdą.