1. Żaglowiec przy ul. Dietla 63
Żaglowiec zdobi kamienicę przy ul. Dietla 63-65. Cały kompleks budynków przy ul. Dietla, numer 61,63,65,67, powstał w 1890 r. Został zaprojektowany przez architekta Karola Knausa, bardzo znanego w Krakowie pod koniec XIX wieku. Knaus był razem z Tadeuszem Stryjeńskim budowniczym gmachu krakowskiej Poczty Głównej (1887–1889), zaprojektował też gmach „Sokoła” w Krakowie (1889), Kasę Oszczędności w Nowym Sączu i tamtejszy wielki klasztor Niepokalanek (1895–1897).
Krakowska ul. Dietla powstała w latach 1878–1880 w miejscu zasypanego koryta Wisły, więc żaglowiec zdobiący budynek nawiązywał poniekąd do niedawnej przeszłości tego miejsca.
2. Żaglowiec przy ul. Długiej 1
Wielki żaglowiec z blachy zdobiący Dom pod Globusem trudno obejrzeć z ulicy, bo na Długiej jest za ciasno. Gmach Izby Przemysłowo-Handlowej na rogu Długiej i Basztowej zbudowano w latach 1904-06. Projektantami byli Franciszek Mączyński i Tadeusz Stryjeński. Sam żaglowiec datowany jest na rok 1905.
3. Żaglowiec przy Rynku Głównym 44
Rynek Główny 44, kamienica Betmanowska (od nazwiska krakowskiego rajcy, dziedzica Igołomi i wielickiego żupnika Seweryna Bethmana). Na fasadzie u góry mamy XIX-wieczną alegorię handlu. W jednej z głównych ról występuje w niej starożytny Hermes, bóg handlu, który dość niedbale, bo skrzydłami w dół, trzyma w prawej ręce kaduceusz. Na głowie Hermes ma swój drugi atrybut - kapelusz ze skrzydłami. Trzecim atrybutem greckiego boga handlu były uskrzydlone sandały. Czy Hermes z krakowskiego Rynku wyposażony został w to skrzydlate obuwie - niestety nie widać. Po bokach centralnej grupy postaci widać za to nowoczesne, jak na XIX wiek, emblematy postępu: trójmasztowy żaglowiec i pociąg z parową lokomotywą.
4. Żaglowiec przy Rynku Głównym 16
Rynek Główny 16, kamienica Morsztynowska, powszechnie znana głównie z tego, że jest w niej restauracja Wierzynek. Nazwa kamienicy pochodzi od nazwiska rodziny Morsztynów, którzy byli właścicielami tej nieruchomości w XV w. Po przebudowie w XIX wieku w zwieńczeniu fasady znalazły się alegorie żeglugi i handlu. Żaglowiec po lewej stronie jest trochę naciągany, bo niestety nie cały. Artysta nie uznał za stosowne zmieścić na fasadzie okręt w całości, ale bez wątpienia widać dziób i część żagla.
5. Żaglowiec przy ul. Krowoderskiej
Krowoderska 72, żaglowiec nad bramą kamienicy z 1936 r., prace budowlane nadzorował inżynier dróg i mostów Jakub Jan Spira, autorem godła jest znany krakowski rzeźbiarz Karol Muszkiet (1904-93).
6. "Dar Pomorza" przy ulicy Pomorskiej
Pomorska 6, trójmasztowy żaglowiec zdobi kamienicę zbudowaną w latach 30 XX w. Statek ma na kadłubie słabo dzisiaj widoczny napis Dar Pomorza. Żaglowiec "Dar Pomorza" został w 1929 kupiony z datków społecznych przez Pomorski Komitet Floty Narodowej. Zatem wszystko się zgadza: "Dar Pomorza" kołysze się na falach przy ul. Pomorskiej.
A jednak nie wszystko się zgadza
Chodzi o to, że wizerunek "Daru Pomorza" z ul. Pomorskiej 6, choć bez wątpienia piękny, zawiera pewien szczegół, który może drażnić miłośników marynistyki. W Krakowie, na śródlądziu, nie zwracamy na to uwagi, ale wystarczył rzut oka wilków morskich z grupy Żaglowce.info na Facebooku i stało się jasne, że krakowska wizja fregaty "Dar Pomorza" przedstawia nie fregatę, lecz żaglowiec typu bark. Decydujące znaczenie w tej kwestii ma trzeci, tylny żagiel. Fregata ma bowiem wszystkie żagle rejowe, a bark na tylnym maszcie nosi żagiel skośny gaflowy.
Nie jest to może sprawa na miarę niedawnego kryzysu z fregatami klasy Adelaide, ale trzeba spojrzeć prawdzie w oczy i powiedzieć, że żagiel powinien być rejowy, a jest gaflowy.
I co teraz będzie? Chyba nikt nie ma ochoty, a zwłaszcza pieniędzy i pozwolenia, żeby relief poprawiać (przetaklować, jak powiedzieliby żeglarze). Poza tym artysta to nie inżynier. Może ten tylny żagiel był dla niego wyrazem wolności i twórczego buntu? A możliwe też, że pomyłka wzięła się stąd, iż fregata "Dar Pomorza" została kupiona, żeby zastąpić bark STS "Lwów", który pływał pod polska banderą od 1920 do 1929 r. Internetu wtedy nie mieli, więc luknąć na fotkę było trudniej. Choć patriotyczny IKC nie próżnował. 17 lipca 1930 walnął na pierwszej stronie kawał foty. No, ale tu żagli nie widać.
Podpis pod zdjęciem w IKC-u głosi: W ubiegłą niedzielę odbyło się w Gdyni uroczyste poświęcenie okrętu szkolnego "Dar Pomorza". Okręt ten jest trójżaglowcem, posiadającym jednak rezerwę silnikową. Statek przedstawia się imponująco - długość jego wynosi 80m, szerokość największa 12,5 m, zanurzenie 5 m, wyporność 2150 ton. Posiada dwa idące przez całą długość okrętu pokłady i trzeci na 2/3 długości statku. Pomieścić może 150 uczniów marynerki. Fot. Ave - Gdynia
7. Żaglowce na rogu ulic Św. Krzyża i Św. Marka
Na rogu Krzyża i Marka żaglowce są nawet dwa. Zdobią kamienicę Krongoldów, zbudowaną w latach 1937-38.
Kamienne godło z żaglowcem znajduje się na ścianie od strony ul. Św. Krzyża 21 A, zaś drugi żaglowiec, z blachy, jest nad bramą na ul. Św. Marka 33.
Oglądając kamienicę Krongoldów można też dostrzec marynistyczną symbolikę w ozdobnej kracie przy wejściu - w detalu nawiązującym kształtem do róży wiatrów, wskazującej cztery strony świata.
8. Żaglowiec z wielorybem przy ul. Kijowskiej 54
Kijowska 54, budynek z lat 30. XX w. Dom jest niewielki i przytłoczony ogromnym blokiem w sąsiedztwie, ale za to godło nad wejściem - żaglowiec z wielorybem – imponuje rozmachem wizji. W tym obrazie nie o handelek chodzi, jak w rzeźbach na Rynku Głównym, lecz o wielką i groźną przygodę, na miarę historii z „Moby Dicka” Hermana Melville'a. Możliwe też, że mamy tu wizję starcia z biblijnym Lewiatanem - morskim potworem wspominanym w Starym Testamencie. W sumie godło zawiera obraz ciekawy i pełen dynamiki. Niestety, widoczna jest też dziura w kadłubie statku. Jeśli konserwator nie pomoże, relief spłynie z kwaśnym deszczem.
9. Żaglowiec na pieczęci Krakowskiej Kongregacji Kupieckiej
Gdy mowa o krakowskich żaglowcach, godzi się też wspomnieć o okręcie, który wzięli sobie za symbol krakowscy kupcy. Widzimy go na pieczęci Krakowskiej Kongregacji Kupieckiej.
_„Kupcy (mercatores), Kongregacja Kupiecka (congregatio mercatorum), zespoleni już w r. 1410, mają za godło na pieczęci z XVII wieku, owalnej (śr. 35x32 mm) żaglowiec handlowy na falach. Na przodzie żaglowca jest stojąca postać ludzka (modląca się?) ze złożonemi przed sobą rękami, na głównym maszcie u szczytu „Oko opatrzności" (fot. nr 50). Napis w otoku: SIGILLUM : CONGREGATIO : MERCATOR : CRACOV_” (sigillum znaczy pieczęć)
Opis i fot. z pracy Adama Chmiela pt. „Godła rzemieślnicze i przemysłowe krakowskie od połowy XIV w. aż do XX w.”, Kraków 1922.
10. Żaglowiec ze statuetki Krakowskiej Kongregacji Kupieckiej
Obecnie godłem Krakowskiej Kongregacji Kupieckiej jest unoszona przez fale koga - statek żaglowy z napiętymi od wiatru żaglami. Koga była typem jednomasztowego żaglowca często spotykanym w średniowieczu na Morzu Bałtyckim i Północnym, używanym powszechnie przez Hanzę. Teraz Krakowska Kongregacja Kupiecka jako wyróżnienia za zasługi przyznaje swoje Brązowe, Srebrne i Złote Kogi.
11. Żaglowiec ze szkatuły Krakowskiej Kongregacji Kupieckiej
Szkatuła z 1791 r., tzw. lada, służąca do przechowywania najważniejszych dokumentów kongregacji. Wieko szkatuły również wieńczy koga - symbol handlu.
KONIECZNIE SPRAWDŹ:
Co Ty wiesz o Krakowie? Pytamy o smog i zanieczyszczenie powietrza
Dołącz do nas na Facebooku!
Publikujemy najciekawsze artykuły, wydarzenia i konkursy. Jesteśmy tam gdzie nasi czytelnicy!
Kontakt z redakcją
Byłeś świadkiem ważnego zdarzenia? Widziałeś coś interesującego? Zrobiłeś ciekawe zdjęcie lub wideo?
