Kraków. Wpis do rejestru zabytków lotniska w Czyżynach – uchylony

FLESZ - PZPN ukarany za zachowanie kibiców!

Za wpisaniem pasa do rejestru opowiadała się Monika Bogdanowska, była już wojewódzka konserwator zabytków, która niedawno straciła posadę. To już kolejny przykład wykreślenia zabytku spod ochrony z powodu prowadzonych inwestycji publicznych. Podobny los spotkał niedawno zabytkowy wiadukt pod Halą Targową, gdzie kolej buduje przystanek i drugą parę torów.

Sprawa jest skomplikowana, podobnie jak uzasadnienie wyroku przez sąd. Ten powołał się na błędy w uzasadnieniu wpisu i złe przeprowadzenie procedury wpisu. Wskazał, że wpisanie obszaru takiego jak pas startowy jest możliwe, podobnie jak uznanie za zabytek pola bitwy pod Grunwaldem, ale w ocenie sądu ministerstwo i konserwator źle się do tego zabrali.

Wyjaśnienie Zarządu Dróg Miasta Krakowa w sprawie wpisu:

"W ustnych motywach sąd wskazał, iż choć zasadniczo nie przeczy możliwości prowadzenia przez konserwatora postępowania w sprawie dotyczącej zabytku, jednak na obecnym etapie postępowanie dotknięte jest wadami, które skutkują uchyleniem decyzji obu instancji. Sąd zwrócił uwagę, iż organ pierwszej instancji prowadził postępowanie w kierunku wpisania obszaru kulturowego, po czym wydał decyzję w innym przedmiocie, a organ drugiej instancji to utrzymał. Organ prowadził postępowanie w konkretnym kierunku, badał przesłanki, po czym w decyzji zmienił spojrzenie na zabytek.

W uzasadnieniu wskazano, że ochroną ma być objęty zabytek jako taki i organ powinien zbadać, czy pole wzlotów wypełnia definicję zabytku. Stwierdzono, że istotą ochrony nie może to być ochrona terenu zielonego, tylko zabytku. Organ powinien wyjaśnić dlaczego obszar ma być chroniony. Sąd przywołał, że istnieją podobne zabytki, jak np. teren gdzie miała miejsce bitwa pod Grunwaldem. Organ w postępowaniu powinien rozważyć istnienie interesu społecznego, czy jest potrzeba ochrony, skoro wpisane są już inne zabytki z tego obszaru".

Lotnisko powstało w 1912 w związku z rozwojem lotnictwa Austro-Węgier. W 1917 roku stało się jednym z punktów etapowych pierwszej w Europie regularnej pocztowej linii lotniczej łączącej Wiedeń z Kijowem i Odessą.

Po odzyskaniu niepodległości i przejęciu obiektów lotniska przez polskie władze wojskowe zorganizowano pierwszą polską jednostkę bojową tzw. Eskadryllę Lotniczą (później 1 Eskadra). Następnie bazę rozbudowano tworząc warsztaty remontowo-produkcyjne, Niższą Szkołę Pilotów i kolejne eskadry. W 1921 powstał w oparciu o istniejące zaplecze techniczne 2 Pułk Lotniczy. W połowie lat 20. polskie władze wojskowe podjęły decyzję o rozbudowie lotniska. 18 lipca 1923 otwarto Cywilną Stację Lotniczą Kraków, czego efektem było powstanie drugiego co do wielkości lotniska w Polsce. W 1938 uruchomiono linię międzynarodową Warszawa-Kraków-Budapeszt.

W czasie kampanii wrześniowej stacjonowała tu 122 eskadra myśliwska

W czasie II wojny światowej lotnisko przejęli Niemcy, po jej zakończeniu straciło ono swoje znaczenie ze względu na zagęszczającą się zabudowę okolicznych terenów.

W latach 50. na wschód od lotniska wzniesiono Hutę im. Lenina oraz dzielnicę mieszkaniową Nowa Huta, których rozwój utrudniał eksploatację lotniska. Od 1953 zaczęto systematyczną likwidację lotniska przenosząc poszczególne działy w inne miejsca. W 1963 zlikwidowano lotnisko.