Kraków. Nowy głos przebudowanych organów w kościele Mariackim

FLESZ - Finlandia chce wstąpić do NATO

- Organy piszczałkowe, które stanowią charakterystykę muzycznej modlitwy w Kościele łacińskim to - według Mozarta - król instrumentów. Jako tradycyjny instrument muzyczny, którego brzmienie ceremoniom kościelnym dodaje majestatu, a umysły wiernych porywa do Boga i spraw niebieskich, należy je mieć w wielkim poszanowaniu. Dźwięk piszczałek przypomina nam ów donośny głos mówiący od tronu niebieskiego: "Oto przybytek Boga z ludźmi" – mówił na początku liturgii ks. Dariusz Raś. Proboszcz parafii mariackiej wyraził wdzięczność wszystkim ofiarodawcom, którzy przyczynili się do ufundowania nowych organów głównych w bazylice.

Nowe organy główne bazyliki mają 62 głosy, w tym osiem zabytkowych, które pochodzą ze starszych mariackich instrumentów. Zachowane zostały np. najstarsze głosy Flet Major 8’ oraz Flet Minor 4’ pochodzące z 1800 roku. Nowy, bogatszy wygląd otrzymał zabytkowy prospekt organowy, który rozbudowano o dwie wieże. Całość uzupełniona została również o elementy snycerskie. Wygląd nowej szafy organowej jest kontynuacją klasycystycznego projektu Ignacego Ziarnickiego. Empora powróciła do swojego pierwotnego kształtu. Nowy instrument główny obsługiwany jest przez 4‑manuałowy stół gry, pozwalający na równoczesną grę na organach w prezbiterium. Z kolei zastosowany nowoczesny system elektroniczny pozwala m.in. na nagrania utworów i odtwarzanie ich przez organy w dowolnym momencie. Bogata i różnorodna dyspozycja instrumentu wielkiego umożliwia wykonywanie muzyki wielu epok - od baroku po muzykę współczesną.

Bazylika Mariacka ma na wyposażeniu trzy instrumenty piszczałkowe: organy wielkie, organy chórowe (średnie) oraz organy małe.
Od pewnego czasu organiści mariaccy oraz inni muzycy koncertujący w bazylice zgłaszali opinie o złym stanie i jakości organów głównych. Potwierdziła je ocena stanu instrumentu, której w 2015 roku dokonała Archidiecezjalna Komisja Muzyki Kościelnej. Podjęto decyzję o gruntownej renowacji instrumentów.

Cały proces rewitalizacji trwał prawie siedem lat. 8‑głosowy pozytyw Tomasza Falla z końca XIX wieku wymagał stosunkowo drobnych korekt lokalnego organmistrza Lecha Skoczylasa, który dokonał czyszczenia i strojenia tego instrumentu w 2016 roku. Natomiast pochodzące z 1912 roku, a dziś 14-głosowe organy chórowe autorstwa Kazimierza Żebrowskiego w prezbiterium zostały oddane do użytku 15 grudnia 2018 roku po gruntownym remoncie dokonanym przez austriacką firmę Rieger Orgelbau z siedzibą w Schwarzach. Ona też zbudowała nowe organy główne. Rieger Orgelbau, jak podkreślają specjaliści, to obecnie jedna z najlepszych na świecie firm budujących organy, która ma w swoim dorobku instrumenty m.in. w wielu katedrach na całym świecie oraz w filharmoniach w Wiedniu czy Paryżu.

- Tam wszędzie, gdzie sprawowana jest liturgia, gdzie gromadzą się chrześcijanie, wznoszona jest na cześć Najwyższego pieśń nowa - to nasz Kościół - święty, katolicki, apostolski - mówił w homilii podczas mszy św. z obrzędem pobłogosławienia nowych organów w Bazylice Mariackiej arcybiskup Marek Jędraszewski, podkreślając wagę tego historycznego wydarzenia. Metropolita krakowski zaznaczył, że prawdziwie królewski instrument służy wysławianiu Boga poprzez muzykę, co stanowi przedsmak liturgii niebiańskiej.

W liturgii uczestniczył abp Salvatore Pennacchio, nuncjusz apostolski w Polsce, a także krakowski biskup pomocniczy Robert Chrząszcz, który razem ze swoimi rocznikowymi kolegami przeżywał w czasie Mszy św. 28. rocznicę święceń kapłańskich. Obecni byli także m.in. prezydent Krakowa, wojewoda małopolski i przewodniczący Sejmiku Województwa Małopolskiego. Podczas uroczystości wystąpiły zespoły mariackie: Chór "Hasło", Schola Mariacka i Cappella Marialis. Po mszy św. odbył się krótki koncert inauguracyjny w wykonaniu mariackich organistów: Bogusława Grzybka, Krzysztofa Michałka, Michała Piechnika i Zygmunta Kokoszki.

Rewitalizacja instrumentów mariackich przyczyniła się również do odnowienia i konserwacji przestrzeni, która je otacza. Prace konserwatorskie przeprowadzone zostały za organami w prezbiterium oraz na głównym chórze muzycznym. Wykonano m.in. stalową konstrukcję nośną wraz ze wzmocnieniem istniejącej empory chóru, zamontowano nowe wygłuszone podłogi drewniane i wyremontowano klatki schodowe prowadzące na chór. Pełnej konserwacji technicznej i estetycznej poddana została empora chóru głównego, jej spodnia część wraz z rekonstrukcją brakujących elementów. Odrestaurowane zostały także pobliskie matejkowskie polichromie oraz małe okno witrażowe.

Współfundatorem nowego instrumentu oraz całego projektu rewitalizacji przestrzeni muzycznej w kościele jest krakowska firma informatyczna Comarch SA. Prace nad projektem przebiegały pod nadzorem Wojewódzkiego Urzędu Ochrony Zabytków w Krakowie.

W niedzielę (15 maja) na godz. 17 Bazylika Mariacka zaprasza na pierwszy po poświęceniu nowego instrumentu recital organowy w wykonaniu Karola Mossakowskiego. Transmisję z koncertu będzie można zobaczyć też na kanale YouTube bazyliki. Natomiast w najbliższą sobotę o godz. 20 zaplanowany jest recital organowy Sarah Kim w ramach Mariackich Koncertów Organowych.