Korzystaj ze słońca z głową i nie daj się czerniakowi! Jak się opalać, by nie narazić się na niechciane zmiany skórne?

Czerniak jest nowotworem złośliwym powstającym z komórek barwnikowych zwanych melanocytami. Jego podstawowym objawem są widoczne zmiany na skórze np. twarzy, nogach, plecach, nowotwór może się jednak rozwinąć także w innych miejscach - na błonach śluzowych czy powierzchni gałki ocznej.

Każdego roku w Polsce wykrywa się około 3,5-4 tys. przypadków czerniaka, a tempo zachorowań cały czas rośnie. Najczęściej dotyka on osób w wieku 24-60 lat, ale chorują także młodsi i starsi.

Wczesne wykrycie choroby daje blisko 100 proc. szans na jej całkowite wyleczenie. Mimo rosnącej świadomości na temat nowotworów skóry i możliwości stosunkowo prostej samokontroli, pacjenci w naszym kraju ciągle do lekarzy zgłaszają się zbyt późno, gdy starcie z chorobą jest już dużo trudniejsze. Z Krajowego Rejestru Nowotworów wynika, że w 2019 r. czerniak zabił 788 Polaków oraz 676 Polek.

Na ryzyko rozwoju czerniaka wpływ ma przede wszystkim niewidzialne promieniowanie ultrafioletowe (UV), na które jesteśmy narażeni w kontakcie ze słońcem.

Nadmierna ekspozycja na promienie słoneczne przyczynia się bowiem nie tylko do oparzeń czy starzenia skóry, ale również do uszkadzania jej komórek, co w konsekwencji może prowadzić do rozwoju nowotworu.

W podobny sposób ryzyko czerniaka zwiększają też częste wizyty w solarium. U osób, które korzystają z solarium częściej niż raz w miesiącu, ryzyko zachorowania na czerniaka wzrasta o 55 proc. Tego rodzaju opalanie jest szczególnie niebezpieczne w okresie jesienno-zimowym, gdy skóra jest nieprzygotowana na silne promieniowanie ultrafioletowe.

Obok nadmiernej ekspozycji na promieniowanie UV, wśród czynników ryzyka rozwoju czerniaka specjaliści wymieniają też jasną karnację, wrażliwą na działanie słońca i łatwo ulegającą oparzeniom, liczne znamiona na skórze, poważne oparzenia słoneczne skóry - także w dzieciństwie- oraz występowanie tego rodzaju nowotworu w rodzinie.

W jaki sposób rozsądnie korzystać z uroków słońca i nie narazić się na niechciane zmiany skórne? Unikaj nadmiernego opalania, szczególnie w godz. 11-16. Przez cały rok stosuj kremy z filtrami chroniącymi przed promieniowaniem słonecznym, noś czapkę i okulary przeciwsłoneczne z filtrem UV, wybieraj ubrania zasłaniające ciało. Zrezygnuj także z wizyt w solarium.

Szanse, by nie przegapić rozwijającej się choroby, daje regularna samokontrola skóry. Systematycznie sprawdzaj, czy na jej powierzchni nie pojawiły się żadne nowe, podejrzane zmiany. Uważnie obserwuj także, czy znamiona, pieprzyki, które masz od dawna nie uległy zmianie. W samokontroli pomoże reguła ABCDE, określająca cechy charakterystyczne dla czerniaka:

• A - asymetria znamienia;
• B - brzegi poszarpane, nierównomierne;
• C - czerwony, czarny lub niejednorodny kolor;
• D - duży rozmiar - średnica powyżej 6 mm;
• E - ewolucja - postępujące zmiany w znamieniu.

Wszystkie znamiona, które budzą niepokój, ulegają zmianie, powinien zbadać lekarz. Sygnałem alarmowym jest także swędzenia, krwawienie czy pękanie znamienia.

Zapobieganiu nowotworom skóry jest poświęcona kolejna odsłona cyklu Narodowego Funduszu Zdrowia „Środa z Profilaktyką”. Materiały edukacyjne można znaleźć na stronie małopolskiego NFZ www.nfz-krakow.pl oraz na profilu Akademii NFZ w serwisie YouTube.