Konserwator wstrzymuje budowę Centrum Nauki w Czyżynach. Zaskakująca decyzja

FLESZ - Koronawirus w Polsce. Zachowajmy czujność i zdrowy rozsądek

Pismo z biura WKZ zostało opublikowane w poniedziałek 24 sierpnia. Przedstawiciele CNC nie zostali o tym oficjalnie powiadomieni, ale mają już wiedzę na temat decyzji. Ta mówi o wszczęciu postępowania ws. wpisu do rejestru zabytków krajobrazu kulturowego pola wzlotów przy zachodniej części pasa startowego dawnego lotniska Rakowice-Czyżyny. Decyzja obejmuje działki, gdzie ma powstać Cogiteon.

- Będziemy się oczywiści odnosić do tej decyzji. Myślę, że będzie dużo argumentów po naszej stronie. Czeka nas zapewne długa dyskusja – mówi nam Piotr Koziarz, rzecznik Centrum Nauki Cogiteon. Jak zaznacza, sam pas dawnego lotniska w Czyżynach jest wpisany do miejskiej ewidencji zabytków, a budynek Cogiteonu powstaje zgodnie z dotychczasowymi postanowieniami miejskiego konserwatora zabytków.

Decyzja WKZ wstrzymuje wszelkie prace budowlane. Te jeszcze się nie rozpoczęły. Aktualnie trwa przetarg na budowę Cogiteonu, a oferty można składać do 9 września. - Nikt jeszcze nie złożył oficjalnej oferty, ale zainteresowanie jest bardzo duże. Dotychczasowe działania wojewódzkiego konserwatora zabytków nie wstrzymują naszych prac, jesteśmy na ostatniej prostej przed budową. To dla nas zaskakujące, że wniosek pojawił się na tak dalece zaawansowanym etapie inwestycji – dodaje Piotr Koziarz. Centrum Nauki może więc wyłonić wykonawcę, ale ten nie będzie mógł rozpocząć prac budowlanych.

Monika Bogdanowska: pracowaliśmy nad tym od zeszłego roku

Jak tłumaczy nam Monika Bogdanowska, decyzja o wszczęciu postępowania o wpisie do rejestru zabytków zachodniej części lotniska nie zapadła nagle. - W zeszłym roku dostaliśmy kilkadziesiąt albo nawet kilkaset listów mieszkańców os. Akademickiego, od ludzi związanych z tym terenem i z Czyżynami, którzy opisali nam, jak postępuje tam niekontrolowana zabudowa, bez planów miejscowego zagospodarowania przestrzennego – mówi Monika Bogdanowska.

Przypomina przy tym o osiedlu Avia, które powstało na wschodniej części dawnego lotniska w Czyżynach. - Każdy, kto mieszka w Krakowie, nie chce casusu osiedla Avia, które powstało bez planu. W ten sposób przepada nam jeden teren za drugim - zaznacza.

Ochroną dla wschodnich terenów dawnego lotniska mógł być projekt Lotniczego Parku Kulturowego. - To był fenomenalny projekt dla obszarów polotniskowych. Pracowało nad nim kilkanaście instytucji. Chcieliśmy ucywilizować zagospodarowanie tego terenu właśnie przez park kulturowy. Niestety, władze miasta odpowiedziały, że nie ma na to szans w najbliższych latach – tłumaczy Monika Bogdanowska.

Ponieważ powyższy sposób zawiódł, stąd pomysł z wpisem do rejestru zabytków. - Pracowaliśmy nad tym od zeszłego roku. Teraz druga strona ma czas na wniesienie uwag. Nie jest jeszcze przesądzone, że będzie wpis do rejestru, bo ten musi mieć mocne uargumentowanie – zaznacza prof. Bogdanowska. Jak dodaje, nie chodzi o ochronę samego pasa dawnego lotniska, ale właśnie całego jego otoczenia, które tworzą razem spójną całość.

Kontrowersyjna inwestycja

Budowa Cogiteonu w Czyżynach budzi sporo kontrowersji od dłuższego czasu. Podobnie, jak kwestia drogi dojazdowej do planowanej inwestycji. Przeciwnikiem budowy Cogiteonu w obecnej lokalizacji jest m.in. radny dzielnicowy z Czyżyn Kuba Łoginow. Uważa on, że zwłaszcza w czasach kryzysu wywołanego pandemią koronawirusa, należy zrezygnować z drogiej inwestycji, a jeśli ma już powstać, to najlepiej na terenach poprzemysłowych nowohuckiego kombinatu. Najnowszy szacowane koszty Cogiteonu to 226 mln zł, z czego 70 proc. ma pochodzić ze środków unijnych.

O ile jednak znajdzie się też spora grupa mieszkańców, która popiera budowę Cogiteonu, to zdecydowana większość jest przeciwna budowie drogi prowadzącej do Centrum Nauki - w proponowanym wariancie przez tereny zielone i pod oknami osiedla Akademickiego. Za budowę Cogiteonu odpowiada urząd marszałkowski, a za układ drogowy krakowski Zarząd Dróg. Zadanie jest warte 12 mln zł, płatne po połowie przez samorząd miasta i województwa.

Przykładowo Stowarzyszenie Wspólne Czyżyny popiera powstanie Cogiteonu, ale nie proponowanego wariantu przebiegu drogi. "Nie popieramy proponowanego przebiegu drogi dojazdowej od strony Stella-Sawickiego. Jest dla nas jasne, że budowa drogi od strony Stella-Sawickiego pozwoli na zabudowę kolejnych działek w sposób chaotyczny, poprzez decyzje WZ, a nie spójny plan. Za właściwy uważamy wariant drogi dojazdowej wiążącej się z przebudową węzła Bora-Komorowskiego/Dobrego Pasterza" - czytamy w oświadczeniu Stowarzyszenia.

Jak jednak już pisaliśmy, władze Krakowa nie przewidują wariantu drogowego od strony Bora-Komorowskiego. Uważają go za o wiele droższy i bardziej skomplikowany.

Czym jest Cogiteon?

W budynku, który jest planowany przy al. Bora-Komorowskiego ma się znaleźć wystawa stała o człowieku, obejmująca około 100 interaktywnych eksponatów. Oprócz niej do dyspozycji odwiedzających będzie sześć laboratoriów i pracowni.

Zaplanowany obiekt ma kształt ostrosłupa trójkątnego, jest podzielony na cztery bryły i częściowo zagłębiony w ziemi. Opływowy kształt ma sprawić, że powietrze będzie swobodnie przepływać. Projekt powstał w efekcie konkursu architektonicznego, rozstrzygniętego w lutym 2018. Wygrała go wrocławska pracownia Heinle, Wischer und Partner.

Małopolskie Centrum Nauki Cogiteon jest instytucją kultury województwa małopolskiego. Choć nie ma jeszcze budynku, centrum już działa. Kiedy to jeszcze było możliwe, edukatorzy odwiedzali szkoły w regionie. Z pokazów popularnonaukowych skorzystało już 44 tys. osób. Instytucja prowadzi swoją misję również w internecie. Publikuje informacje i ciekawostki naukowe na stronie www.cogiteon.pl i profilu Facebooka. Na kanale YouTube w serii filmów "Nauka & Hobby" daje porady, pozwalające rozwijać swoje pasje, a w serii "Zrób to sam" edukatorzy przedstawiają pomysły na domowe doświadczenia.