Artyści i przedstawiciele władz miejskich - w Krakowie rusza teatralny spacer

KRAKÓW start godz. 11.00:
Prowadzenie Agnieszka Wanicka

Teatralny Kraków Heleny Modrzejewskiej

1. Dom rodzinny Heleny Modrzejewskiej, czyli POCZĄTEK
Adres: dzisiaj ul. Grodzka 22; dawniej ul. Grodzka 38/39

Na początek trzeba wspomnieć, że sławne nazwisko „Modrzejewska” jest pseudonimem aktorki, wybranym z okazji jej scenicznego debiutu. Stoimy pod kamienicą, gdzie w 1840 roku , a dokładnie 12 października o godz. 2 w nocy, przyszła na świat Helena Jadwiga Misel.

Narożną kamienicę odziedziczyła matka Heleny po zmarłym mężu Szymonie Bendzie, który prowadził tu skład win i cukiernię. Niestety budynek został zniszczony podczas wielkiego pożaru w lipcu 1850 roku. W tym samym miejscu – na rogu ul. Grodzkiej i pl. Dominikańskiego – wybudowano nowy dom, gdzie obecnie mieści się tablica upamiętniająca miejsce narodzin aktorki. „Dwa okna na drugim piętrze, tam mniej więcej spędziłam początkowe dziesięć lat mego życia” – zapisała we Wspomnieniach i wrażeniach (s.10).

Dalsze punkty i trasa – figurka Matki Boskiej w Domu Suskich – ul. Grodzka – Rynek Główny – ul. Św. Jana

2. Szkoła Sióstr Prezentek, czyli MŁODOŚĆ, NAUKA i MARZENIA.
Adres: ul. św. Jana 7, obecnie: Gimazjum i Liceum Sióstr Prezentek w Krakowie

Szkoła została założona przez Błogosławioną Matkę Zofię Czeską w 1627 roku. Początkowo działa przy ul. Szpitalnej, a od 1726 roku aż po dziś dzień – przy ul. św. Jana. W latach 1801-1871 Siostry prowadziły tutaj pięcioklasową szkołę podstawową pod nazwą „Główna szkoła żeńska klasztoru św. Jana”, do której uczęszczała Helena Misel.

Dalsze punkty i trasa – ul. Św. Jana 22 – ul. Św. Tomasza – pl. Szczepański

3. Narodowy Stary Teatr im. Heleny Modrzejewskiej w Krakowie, czyli ARTYSTKA
Adres: ul. Jagiellońska 5

Najstarszy, działający z od 1 stycznia 1799 roku, budynek teatralny w Krakowie.
W 1865 roku, po trudnym okresie działalności, teatr nabierał nowej energii. Dyrekcję objął hrabia Adam Skorupka i zapałem przystąpił do pracy. Sprowadzono nowe dekoracje z Wiednia, doświadczonego reżysera z Warszawy i skompletowano nowy zespół. Nie mogło w nim zabraknąć – ówczesnej gwiazdy teatru w Czerniowcach – Heleny Modrzejewskiej.

7 października 1865 roku zadebiutowała tutaj jako Sara w dramacie Salomon W. Szymanowskiego, zyskując przychylność prasy i uwielbienie publiczności.

Dalsze punkty i trasa – wnętrze Starego Teatru – portret Modrzejewskiej autorstwa Tadeusza Ajdukiewicza – ul. Szczepańska – Rynek Główny 34 – Sukiennice – ul. Sienna

4. Salon Heleny Modrzejewskiej, czyli SERCE I PAMIĘĆ
Adres: ul. Sienna 5, II piętro

Podczas swojego pożegnalnego przedstawienia w 1905 roku w Metropolitan Opera House w Nowym Jorku, Modrzejewska miała powiedzieć: „Koniec końców to nie aplauz jest największą nagrodą dla aktora. Jest nią świadomość, że będzie żył w sercu i pamięci widzów”. Najlepszym miejscem, aby sprawdzić jak jej słowa stały się prorocze jest Salon Pani Heleny, gdzie ma siedzibę Fundacja Wspierania Badań nad Życiem i Twórczością Heleny Modrzejewskiej. Pracują tutaj prawdziwi pasjonaci wielkiej aktorki, badacze teatru i autorzy licznych publikacji. Warto polecić ich najnowsze dzieło: Modrzejewska/ Listy. Tom 1-2, W. 2015, opr. A. Kędziora, E. Orzechowski.

Dalsze punkty i trasa – Mały Rynek – ul. Mikołajska – Planty – ul. Westerplatte

5. Zakład fotograficzny Walerego Rzewuskiego, czyli NOWE MEDIUM
Adres: dawniej Wesoła, ul. Podwale nr 27; obecnie siedziba Wyższej Szkoły Europejskiej
im. ks. Józefa Tischnera, ul. Westerplatte 11

Ciekawe czy studenci Wyższej Szkoły Europejskiej wiedzą, że w ten pałacyk należał kiedyś do Walerego Rzewuskiego, pioniera fotografii i działacza społecznego? W listopadzie 1867 roku otworzył tutaj nowoczesne atelier – największy i najpopularniejszy zakład fotograficzny w Krakowie. Rzewuski był pasjonatem teatru, warto pamiętać, że to z jego inicjatywy mamy dziś Teatr im. J. Słowackiego! Modrzejewska była częstym gościem atelier. Znakomicie wyczuła możliwości promocyjnie nowego medium. Fotografowała się przez całą późniejszą karierę, ale zdjęcia Rzewuskiego są do dziś wyjątkowe. Czyżby skrywały także…historię niespełnionej miłości?

Dalsze punkty i trasa – Planty – plac św. Ducha – Teatr im. J. Słowackiego – Hotel Pollera – kościół św. Krzyża

6. Teatr im. Juliusza Słowackiego (dawniej Teatr Miejski), czyli LAODAMIA
Adres: pl. Św. Ducha 1

Budynek zaprojektowany przez krakowianina Jana Zawiejskiego, otwarty 21 października 1893 roku. 2 czerwca 1891, Helena Modrzejewska wraz ze swoją dawną rywalką Antoniną Hoffmann, położyła pierwszą cegłę na palcu Świętego Ducha pod budowę nowego gmachu teatru. Występowała tutaj zawsze podczas występów gościnnych, po raz ostatni 28 kwietnia 1903, grając w sztuce Protesilas i Laodamia Stanisława Wyspiańskiego. Po przedstawieniu Stanisław Witkiewicz pisał do syna: „Mój złoty! Widziałem wczoraj Laodamię. Cud! Tylko pani Modrzejewska może to grać. Położyłem przy Jej sandałach róże” (J. Szczublewski, Żywot Modrzejewskiej, W. 1975, s. 638). Był to jednocześnie ostatni występ aktorki w ojczyźnie i w ojczystym języku.

7. Hotel Pollera,czyli ŻYCIE W DRODZE
Adres: ul. Szpitalna 30

Hotel został założony przez Kaspera Pollera w 1834 roku. Niedawno przeszedł gruntowny remont i dziś należy do jednego z najbardziej eleganckich hoteli w centrum Krakowa.
Czasy świetności przeżywał na przełomie XIX i XX wieku. Jego ozdobą są witraże autorstwa Stanisława Wyspiańskiego i secesyjny wystrój. W hotelu gościło wielu przedstawicieli świata teatru. Modrzejewska zatrzymała się tutaj w czasie ostatniego pobytu w Krakowie, kiedy przygotowywała się do roli w Protesilasie i Laodamii. W kwietniu 1903 pisała stąd do Wyspiańskiego: „Drogi Mistrzu! Z wielką radością dowiedziałam się (…), że przedstawienie Laodamii może przyjść do skutku i że Pan będziesz łaskaw ze mną się porozumieć. Będę dziś wieczór od szóstej do siódmej, a ponieważ Pan podobno idzie do teatru, byłoby może wygodnie wstąpić do nas po drodze. Zatem – do widzenia. Mój mąż przysyła ukłony. Z głębokim poważaniem – Helena Modrzejewska” (Modrzejewska/Listy. Tom 2, list 1005).

8. Kościół św. Krzyża, czyli OSTATNIE POŻEGNANIE
Adres: św. Krzyża 23

Gotycki kościół, którego początki sięgają XIII wieku. Dawniej siedziba zakonu Duchaków.
We wnętrzu kościoła znajduje się oryginalne sklepienie palmowe, symbolizujące drzewo życia. To tutaj przywieziono trumnę zmarłej 8 kwietnia 1909 roku w Bay Island Heleny Modrzejewskiej. Pogrzeb odbył się 17 lipca. Z kościoła, kondukt wyruszył pod teatr, a następnie na cmentarz Rakowicki, gdzie zgodnie z życzeniem pochowano aktorkę przy grobie matki (główna aleja, kwatera 54). W kościele św. Krzyża wmurowano epitafium Heleny Modrzejewskiej.

P.S. Zachęcamy także do dłuższego spaceru i odwiedzenia jeszcze jednego miejsca, związanego ze sławną aktorką, czyli Willę „Modrzejówka”, przy ul. Mazowieckiej 14c.