Kraków. „Tożsamość. 100 lat polskiej architektury” w Cracovii

Krakowska wystawa jest jedną z pięciu przygotowanych w pięciu miastach polski w ramach projektu „Tożsamość. 100 lat polskiej architektury”. Ich cykl ma być okazją do zaprezentowania dorobku polskich architektów i urbanistów oraz podsumowania tego, jak ich prace wpływały na budowanie tożsamości narodowej i odwzorowywały procesy społeczne, gospodarcze i polityczne zachodzące w niepodległej Polsce.

Wystawę w dawnym hotelu Cracovia przy al. Focha 1, obecnie należącym do Muzeum Narodowego w Krakowie, zainaugurowano w piątek 27 września podczas uroczystego wernisażu z udziałem m.in. przedstawicieli Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego, instytucji kultury oraz cenionych architektów i urbanistów. Ekspozycja obejmuje lata 1918-1939, a jej tematem przewodnim jest związek architektury ze sztuką. W prezentowanych pracach pojawiają się więc odwołania do krakowskich środowisk artystycznych i elementów ich twórczości wykorzystywanych w tkance miejskiej – np. rzeźb architektonicznych czy mozaik.

We wnętrzach „Cracovii” można też zobaczyć makiety oraz kopie i przedruki materiałów archiwalnych – zdjęć, rzutów, planów i projektów budynków. Prezentują one nie tylko obiekty, jakie powstały w Krakowie w dwudziestoleciu międzywojennym, ale także planowane inwestycje, których ostatecznie nie udało się zrealizować. Wystawę uzupełniają prace współczesnych artystów: Tomasza Barana i Przemysława Krzakiewicza.

Ekspozycja pokazuje różne spojrzenia architektów i urbanistów na „narodowy styl”. Wspomnieć wypada, że w pierwszych latach po odzyskaniu wolności z jednej strony bardzo chętnie sięgali po odwołania do tradycji – chociażby stylu zakopiańskiego, a z drugiej strony wyraźnie nawiązywali do globalnego modernizmu i awangardy.

- Staraliśmy się dobrać materiał w taki sposób, żeby pokazać mnogość potrzeb, na które w okresie dwudziestolecia międzywojennego musiała odpowiedzieć architektura i zmiany przestrzenno-architektoniczne zachodzące w tym czasie w Krakowie – mówi Małgorzata Jędrzejczyk, historyczka sztuki i kuratorka krakowskiej wystawy. - W latach 1918-1939 Kraków, dzięki zainicjowanemu kilkanaście lat wcześniej procesowi poszerzania terytorium, wkroczył na ścieżkę metropolitalnej ekspansji. Pojawiła się więc potrzeba rozwoju przestrzennego i funkcjonalnego miasta. Odbiciem tego są budynki. Mowa o nowych typach architektury mieszkaniowej, wielorodzinnej i jednorodzinnej, obiektach rekreacyjno-sportowych np. wielkim kompleksie parku sportowego, kasach chorych czy chociażby urzędach – wyjaśnia.

Krakowskiej odsłonie cyklu „Tożsamość. 100 lat polskiej architektury” towarzyszy bogaty program dodatkowych wydarzeń: debat, wykładów, spacerów i warsztatów. Będzie można m.in. posłuchać o awangardzie w służbie społeczeństwu, ale także wziąć udział m.in. w spacerze szlakiem architektury Półwsia Zwierzynieckiego.

Podobnie będzie w pozostałych czterech miastach na mapie projektu. Kolejne wystawy zaplanowano w Warszawie (okres 1939-1956), gdzie organizatorzy przyjrzą się zagadnieniu „władzy”, w Lublinie (okres 1956-1970) - tematem przewodnim będzie „społeczeństwo”, Poznaniu (okres 1970-1989) - hasłem będzie tutaj „transfer” i Katowicach (okres 1989-2018), gdzie mowa będzie o „przemianie”.

- Zależano nam, aby z wystawą pojawić się w kilku różnych miastach Polski i przygotować takie ekspozycje, które rzeczywiście będą mówić o najbliższym otoczeniu ich mieszkańców – podkreśla Kacper Kępiński, kierownik Działu Projektów Zewnętrznych i Wystaw w Narodowym Instytucie Architektury i Urbanistyki. - Nie chcemy mówić, jedynie o historii, ale także wybiegać w przyszłość. Dlatego w ramach wydarzeń towarzyszących będziemy dyskutować o tym, jak może wyglądać kolejne sto lat i z jakimi wyzwaniami klimatycznymi, gospodarczymi czy demograficznymi będą musieli zmierzyć się architekci – dodaje.

Szczegółowe informacje o projekcie „Tożsamość. 100 lat polskiej architektury”, wystawach i programie wydarzeń towarzyszących można znaleźć na stronie www.niaiu.pl